هشدار: ChatGPT بیشتر از آنچه فکر می‌کنید درباره شما می‌داند!

فرایند تعامل با هوش مصنوعی، در عین حال که تسهیل‌گر بسیاری از نیازهای روزمره ماست، واجد پیچیدگی‌هایی است که غفلت از آن‌ها می‌تواند پیامدهایی جبران‌ناپذیر در پی داشته باشد. اطلاعات شخصی ما، خواه در قالب سؤالی ساده در یک چت‌بات و خواه در لابه‌لای رفتارهای دیجیتال‌مان، به داده‌هایی قابل تحلیل، ذخیره‌سازی و حتی بهره‌برداری بدل می‌شوند. اگرچه توسعه‌دهندگان فناوری مدعی پایبندی به اصول اخلاقی و حریم خصوصی‌اند، اما واقعیت آن است که سازوکارهای نظارتی و حقوقی در بسیاری از موارد، یا ناکارآمدند یا عملاً بی‌اثر.

از این رو، مسئولیت حفاظت از حریم خصوصی، پیش از هر چیز، بر عهده‌ی فرد است. آگاهی، نخستین و بنیادی‌ترین سپر در برابر نفوذ ناپیدای هوش مصنوعی به حریم شخصی ماست. کاربران باید بیاموزند که چه اطلاعاتی را می‌توانند به اشتراک بگذارند و کجا باید حد و مرز را تعیین کنند. در عصری که آزادی فردی با داده‌ها تعریف می‌شود، حق انتخاب، تنها زمانی معنا می‌یابد که با دانایی و دقت همراه باشد. این مقاله، تلاشی‌ست برای گشودن چشم مخاطب به همان دانایی؛ دانشی که سنگ‌بنای آزادی حقیقی در جهان دیجیتال فرداست.

آیا تاکنون به میزان اطلاعاتی که یک چت‌بات درباره شما کسب می‌کند اندیشیده‌اید؟ در طول سالیان متمادی، ابزارهایی نظیر ChatGPT در فراگیری علایق، عادات و حتی برخی از خصوصی‌ترین مسائل شما، مهارت چشمگیری یافته‌اند. با آنکه این امر می‌تواند کارایی و شخصی‌سازی این ابزارها را افزایش دهد، نگرانی‌های قابل توجهی را در زمینه حفظ حریم خصوصی به وجود می‌آورد. همان‌گونه که شما از این ابزارهای هوش مصنوعی بهره می‌برید، آن‌ها نیز به همین میزان در حال شناخت شما هستند.

آنچه ChatGPT می‌داند

ChatGPT از طریق تعاملات شما، حجم قابل توجهی از اطلاعات مربوط به شما را فرا می‌گیرد و جزئیاتی نظیر ترجیحات، عادات و حتی اطلاعات حساسی که ممکن است ناخواسته در اختیار آن قرار دهید را ذخیره می‌نماید. این داده‌ها، که شامل محتوای تایپ‌شده توسط شما و همچنین اطلاعات سطح کاربری مانند نشانی ایمیل یا موقعیت مکانی شما می‌گردد، غالباً به منظور بهبود مدل‌های هوش مصنوعی مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ اما در صورت استفاده نادرست، می‌توانند موجب افزایش نگرانی‌های مرتبط با حریم خصوصی شوند.

بسیاری از شرکت‌های فعال در حوزه هوش مصنوعی، داده‌ها را بدون کسب رضایت صریح کاربران جمع‌آوری نموده و بر مجموعه‌های داده عظیم گردآوری‌شده از سطح وب، که ممکن است حاوی مطالب حساس یا دارای حق تکثیر باشند، تکیه می‌کنند. این رویه‌ها در حال حاضر توسط نهادهای نظارتی در سراسر جهان مورد بررسی قرار گرفته‌اند و قوانینی نظیر GDPR در اروپا بر “حق فراموش شدن” کاربران تأکید دارند. اگرچه ChatGPT می‌تواند به مثابه یک همراه مفید به نظر برسد، اما به منظور محافظت از حریم خصوصی خود، لازم است در مورد اطلاعاتی که به اشتراک می‌گذارید، احتیاط لازم را به خرج دهید.

چرا اشتراک‌گذاری اطلاعات حساس خطرناک است؟

به اشتراک گذاشتن اطلاعات حساس با ابزارهای هوش مصنوعی مولد نظیر ChatGPT می‌تواند شما را در معرض مخاطرات قابل توجهی قرار دهد. نقض داده‌ها یک نگرانی اساسی است، همان‌طور که در مارس سال ۲۰۲۳ مشاهده شد؛ در آن زمان، یک نقص فنی به کاربران اجازه داد تا سابقه گفتگوهای دیگران را مشاهده کنند و آسیب‌پذیری‌های سامانه‌های هوش مصنوعی را آشکار ساخت. سابقه گفتگوهای شما همچنین ممکن است از طریق درخواست‌های قانونی، مانند احضاریه‌ها، قابل دسترسی باشد و داده‌های خصوصی شما را در معرض خطر قرار دهد. افزون بر این، ورودی‌های کاربران اغلب برای آموزش مدل‌های هوش مصنوعی آتی مورد استفاده قرار می‌گیرند، مگر آنکه شما به طور فعال از این امر انصراف دهید و این فرآیند همواره شفاف یا به آسانی قابل مدیریت نیست.

این خطرات بر اهمیت رعایت احتیاط و اجتناب از افشای اطلاعات حساس شخصی، مالی یا اختصاصی در هنگام استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی تأکید می‌ورزند.

اطلاعاتی که نباید با ChatGPT به اشتراک گذاشت

به منظور حفظ حریم خصوصی و امنیت شخصی، توجه به نوع اطلاعاتی که به اشتراک می‌گذارید از اهمیت بسزایی برخوردار است. در ادامه، مواردی ذکر شده‌اند که اکیداً توصیه می‌شود از افشای آن‌ها خودداری نمایید.

• مشخصات هویتی: شماره‌های تأمین اجتماعی، شماره گواهینامه رانندگی و سایر شناسه‌های فردی به هیچ عنوان نباید فاش شوند.
• سوابق پزشکی: اگرچه ممکن است وسوسه انگیز باشد که به دنبال تفسیر نتایج آزمایشگاهی یا علائم بیماری باشید، لازم است پیش از بارگذاری، این موارد را ویرایش نمایید.
• اطلاعات مالی: شماره حساب‌های بانکی و جزئیات مربوط به سرمایه‌گذاری در صورت به اشتراک گذاشته شدن، به شدت در معرض خطر قرار دارند.
• اسرار شرکتی: داده‌های اختصاصی یا اطلاعات محرمانه مرتبط با شغل می‌تواند منجر به افشای اسرار تجاری یا داده‌های مشتریان گردد.
• اعتبارنامه‌های ورود: گذرواژه‌ها، رمزهای عبور و پاسخ‌های امنیتی باید در سامانه‌های مدیریت گذرواژه امن نگهداری شوند.

راهکارهای محافظت از حریم خصوصی در هنگام استفاده از چت‌بات‌ها

چنانچه به ابزارهای هوش مصنوعی متکی هستید و در عین حال تمایل به حفظ حریم خصوصی خود دارید، راهبردهای زیر را مدنظر قرار دهید.

1. حذف منظم مکالمات: اغلب پلتفرم‌ها این امکان را برای کاربران فراهم می‌آورند تا سابقه گفتگوهای خود را حذف نمایند. انجام این کار تضمین می‌کند که درخواست‌های حساس بر روی سرورها باقی نمانند.
2. استفاده از گفتگوهای موقت: قابلیت‌هایی نظیر حالت گفتگوی موقت در ChatGPT از ذخیره‌سازی یا استفاده از مکالمات برای اهداف آموزشی جلوگیری می‌کنند.
3. انصراف از استفاده از داده‌های آموزشی: بسیاری از پلتفرم‌های هوش مصنوعی تنظیماتی را ارائه می‌دهند که به واسطه آن‌ها می‌توانید درخواست‌های خود را از فرایند بهبود مدل حذف نمایید. این گزینه‌ها را در تنظیمات حساب کاربری خود بررسی کنید.
4. ناشناس‌سازی ورودی‌ها: ابزارهایی مانند Duck.ai درخواست‌ها را پیش از ارسال به مدل‌های هوش مصنوعی، ناشناس می‌سازند و خطر ذخیره‌سازی داده‌های قابل شناسایی را کاهش می‌دهند.
5. ایمن‌سازی حساب کاربری: قابلیت احراز هویت دومرحله‌ای را فعال نموده و از گذرواژه‌های قوی برای محافظت بیشتر در برابر دسترسی‌های غیرمجاز استفاده نمایید. به منظور ایجاد و ذخیره‌سازی گذرواژه‌های پیچیده، استفاده از یک سامانه مدیریت گذرواژه را در نظر بگیرید. به خاطر داشته باشید که جزئیات سطح حساب کاربری شما نظیر نشانی‌های ایمیل و موقعیت مکانی می‌توانند ذخیره شده و برای آموزش مدل‌های هوش مصنوعی مورد استفاده قرار گیرند؛ بنابراین، ایمن‌سازی حساب کاربری به محدود نمودن میزان دسترسی به اطلاعات شخصی کمک می‌کند. جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص برترین سامانه‌های مدیریت گذرواژه که توسط متخصصان مورد بررسی قرار گرفته‌اند، می‌توانید به منابع مربوطه در سال ۲۰۲۵ مراجعه نمایید.
6. استفاده از VPN: از یک شبکه خصوصی مجازی (VPN) معتبر برای رمزنگاری ترافیک اینترنت و پنهان‌سازی نشانی IP خود استفاده نموده و بدین ترتیب، حریم خصوصی آنلاین خود را در هنگام استفاده از چت‌بات‌ها ارتقا دهید. VPN یک لایه حیاتی از ناشناس بودن را اضافه می‌کند، به ویژه از آنجا که داده‌های به اشتراک گذاشته شده با ابزارهای هوش مصنوعی می‌تواند شامل اطلاعات حساس یا شناسایی‌کننده، حتی به طور ناخواسته، باشد. استفاده از یک VPN قابل اعتماد برای محافظت از حریم خصوصی آنلاین و اطمینان از اتصال امن و پرسرعت ضروری است. جهت اطلاع از بهترین نرم‌افزارهای VPN، می‌توانید به بررسی‌های تخصصی مربوطه در خصوص برترین VPNها برای مرور خصوصی وب در دستگاه‌های ویندوز، مک، اندروید و iOS مراجعه نمایید.

نکات کلیدی

چت‌بات‌هایی نظیر ChatGPT بدون تردید ابزارهای توانمندی هستند که موجب ارتقای بهره‌وری و خلاقیت می‌گردند. با این وجود، قابلیت آن‌ها در ذخیره‌سازی و پردازش داده‌های کاربران، مستلزم رعایت احتیاط است. با درک این موضوع که چه اطلاعاتی نباید به اشتراک گذاشته شوند و با اتخاذ تدابیر لازم جهت محافظت از حریم خصوصی، می‌توانید از مزایای هوش مصنوعی بهره‌مند شده و در عین حال، خطرات احتمالی را به حداقل برسانید. در نهایت، این شما هستید که باید میان بهره‌گیری از قابلیت‌های هوش مصنوعی و حفاظت از اطلاعات شخصی خود تعادل برقرار نمایید. همواره به یاد داشته باشید: صرفاً به این دلیل که یک چت‌بات حس انسان‌گونه بودن را القا می‌کند، به آن معنا نیست که باید با آن همانند یک انسان رفتار شود. در خصوص اطلاعاتی که به اشتراک می‌گذارید، هوشیار باشید و همواره حفظ حریم خصوصی خود را در اولویت قرار دهید.

سخن پایانی

در مواجهه با سامانه‌های هوش مصنوعی، آنچه بیش از همه اهمیت می‌یابد، مرز میان تسهیل زندگی دیجیتال و حفظ حریم خصوصی انسان است. مقاله حاضر نشان داد که داده‌هایی که ما با بی‌پروایی در اختیار هوش مصنوعی می‌گذاریم، صرفاً پاسخ‌گوی یک نیاز لحظه‌ای نیستند؛ بلکه پاره‌هایی از هویت فردی ما هستند که می‌توانند ذخیره، تحلیل و حتی بازتولید شوند. در چنین شرایطی، سکوت در برابر مخاطرات، به معنای واگذاری تدریجی آزادی فردی‌مان به سازوکارهای مبهم و گاه فاقد پاسخ‌گویی است.

از این رو، در جهانی که فناوری با سرعتی بی‌سابقه پیش می‌رود و مرزهای اخلاقی و حقوقی را بارها درمی‌نوردد، تنها راه حفظ کرامت انسانی و آزادی، آگاهی و کنشگری آگاهانه کاربران است. نباید فراموش کنیم که هر بار داده‌ای را به اشتراک می‌گذاریم، تصمیمی سیاسی درباره حق مالکیت بر اطلاعات‌مان اتخاذ می‌کنیم. آزادی، در معنای لیبرال کلاسیک آن، نه صرفاً در نبود اجبار، بلکه در حضور انتخابِ آگاهانه و مسئولانه است. این انتخاب اکنون، بیش از همیشه، به دانستن وابسته است.

سوالات متداول