تحولات هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۴

تحولات فناوری هیچ‌گاه به اندازه امروز سریع و حیرت‌انگیز نبوده‌اند. در سال‌های اخیر، هوش مصنوعی نه‌تنها به عرصه‌های علمی و صنعتی وارد شده، بلکه به بخشی از زندگی روزمره تبدیل شده‌است. اما آیا این تغییرات صرفاً به معنای پیشرفت فناوری هستند یا آغازگر تحولی بزرگ در نحوه کار و زندگی ما؟ سال ۲۰۲۴، سالی است که هوش مصنوعی فراتر از شگفتی‌های علمی قدم گذاشته و به حوزه عملیاتی و کاربردی وارد شده‌است؛ جایی که تأثیر آن بر صنایع، مشاغل و حتی تفکر بشر به وضوح قابل مشاهده است.

این متن سفری است به قلب تغییرات هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۴، از چالش‌های تأمین منابع و هزینه‌های هنگفت گرفته تا ایجاد فرصت‌های جدید در بازار کار و پزشکی. با ما همراه شوید تا ببینید چگونه فناوری‌های نوین، چالش‌ها را به فرصت و شگفتی‌ها را به واقعیت تبدیل می‌کنند.

در سال ۲۰۲۴، هوش مصنوعی تماماً در مورد به کار بردن ابزارهای هوش مصنوعی بود.

در حالی که سال ۲۰۲۳ شاهد ظهور شگفت‌انگیز قابلیت‌های هوش مصنوعی بود، سال ۲۰۲۴ به سال تلاش برای عملیاتی‌سازی این قابلیت‌ها و بهره‌برداری موثر از آن‌ها بدون صرف هزینه‌های گزاف تبدیل شد.

آرویند نارایانان، استاد علوم کامپیوتر دانشگاه پرینستون و مؤلف کتاب معتبر “روغن مار هوش مصنوعی”، با اشاره به این تحول، بیان می‌دارد که تمرکز اصلی از ارائه صرف مدل‌های هوش مصنوعی به سوی ساخت محصولات کاربردی و واقعی معطوف شد.

حدود صد میلیون کاربر اولیه که پس از رونمایی از چت‌جی‌پی‌تی در دو سال گذشته با این ابزار تعامل داشتند، به طور فعال به دنبال یافتن کاربردهای عملی برای آن بودند. نتایج این جستجوها نشان داد که چت‌جی‌پی‌تی در برخی وظایف بسیار کارآمد و در برخی دیگر از دقت کافی برخوردار نبود.

امروزه، هوش مصنوعی مولد به طور فزاینده‌ای در دل خدمات فناوری گوناگون نفوذ کرده‌است، چه به طور آگاهانه به دنبال آن باشیم و چه نباشیم. از نتایج جستجوی گوگل که با بهره‌گیری از هوش مصنوعی تولید می‌شوند تا ابزارهای ویرایش عکس که از تکنیک‌های نوین هوش مصنوعی بهره می‌برند، نمونه‌هایی از این ادعاست.

نارایانان در این خصوص بیان می‌دارد: “اشتباه بزرگ سال گذشته در حوزه هوش مصنوعی مولد، انتشار مدل‌های بسیار قدرتمند بدون ارائه راهکارهای مشخص برای استفاده عمومی از آن‌ها بود. امسال شاهد آنیم که تدریجاً محصولاتی ساخته می‌شوند که از این قابلیت‌ها بهره می‌گیرند و توانایی انجام کارهای مفید برای کاربران را دارا هستند.”

از زمان معرفی مدل GPT-4 توسط شرکت OpenAI در مارس ۲۰۲۳ و رونمایی رقبای آن از مدل‌های زبانی بزرگ مشابه، شاهد کاهش چشمگیر سرعت پیشرفت این مدل‌ها در جهت بزرگ‌تر و بهتر شدن بوده‌ایم. این امر، انتظارات اغراق‌آمیز مبنی بر دستیابی هوش مصنوعی به سطحی فراتر از هوش انسانی در کوتاه‌مدت را تعدیل کرده‌است. به گفته نارایانان، این تغییر رویکرد همچنین منجر به تغییر گفتمان عمومی از پرسش‌های فلسفی پیرامون تهدیدات بالقوه هوش مصنوعی به سوی نگرشی عادی‌تر و کاربردی‌تر نسبت به این فناوری شده‌است.

هزینه سنگین تحول هوش مصنوعی: چالش تأمین منابع

در تماس‌های تلفنی مربوط به گزارش سود سه ماهه اخیر، مدیران اجرایی شرکت‌های فناوری با پرسش‌های متعددی از سوی تحلیلگران وال استریت مواجه شدند. تحلیلگران به دنبال اطمینان از بازگشت سرمایه‌های هنگفتی بودند که در حوزه تحقیق و توسعه هوش مصنوعی هزینه شده‌است. ساخت سیستم‌های پیچیده هوش مصنوعی که در پس ابزارهای قدرتمندی همچون ChatGPT شرکت OpenAI یا Gemini شرکت گوگل قرار دارند، مستلزم سرمایه‌گذاری کلان در زیرساخت‌های محاسباتی است. این زیرساخت‌ها بر پایه تراشه‌های هوش مصنوعی قدرتمند و پر مصرف ساخته شده و نیازمند انرژی بسیار زیادی هستند. به حدی که شرکت‌های بزرگ فناوری برای تأمین انرژی مورد نیاز این سیستم‌ها، به سراغ منابعی همچون انرژی هسته‌ای رفته‌اند.

کاش رانگان، تحلیلگر گلدمن ساکس، با اشاره به ابعاد گسترده این سرمایه‌گذاری‌ها، بیان می‌کند: “میزان سرمایه‌گذاری در این حوزه به صدها میلیارد دلار می‌رسد.”

یکی دیگر از تحلیلگران شاغل در یک بانک سرمایه‌گذاری معتبر، در طول فصل تابستان، با طرح این پرسش که آیا هوش مصنوعی قادر به حل چالش‌های پیچیده‌ای است که هزینه‌های گزاف آن را توجیه کند، توجه بسیاری را به خود جلب کرد. وی همچنین به این نکته اشاره نمود که با وجود آموزش مدل‌های هوش مصنوعی بر روی حجم عظیمی از داده‌های متنی و تصویری، همچنان تردیدهایی در خصوص توانایی این مدل‌ها در انجام کارهایی با همان کیفیت و دقت کارهای انسانی وجود دارد. در مقابل، رانگان دیدگاهی خوشبینانه‌تر نسبت به آینده هوش مصنوعی ابراز داشته است.

رانگان در این خصوص بیان می‌دارد: “در دو سال گذشته و پس از معرفی ChatGPT، شاهد آن بودیم که هیجانی بی‌حد و حصر پیرامون قابلیت‌های انقلابی این فناوری ایجاد شد. با این حال، واقعیت نشان داده‌است که هزینه‌های توسعه و پیاده‌سازی این فناوری بسیار بیشتر از آن چیزی است که پیش‌بینی می‌شد و بازدهی آن نیز به اندازه انتظارات اولیه نبوده‌است.”

با وجود این، رانگان همچنان به آینده هوش مصنوعی خوش‌بین است و معتقد است که ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی به طور فزاینده‌ای در حوزه‌های مختلفی همچون فروش، طراحی و بسیاری از مشاغل دیگر، بهره‌وری را افزایش می‌دهند.

تأثیر هوش مصنوعی بر بازار کار: فرصت‌ها و چالش‌ها

با گسترش روزافزون فناوری هوش مصنوعی، بسیاری از کارکنان نگران آینده شغلی خود هستند. این نگرانی‌ها از این جهت قابل درک است که برخی از شرکت‌ها در حال استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی برای انجام وظایف مختلفی هستند که پیش‌تر توسط انسان انجام می‌شد. به‌عنوان مثال، شرکت فناوری Borderless AI با بهره‌گیری از یک چت‌بات هوش مصنوعی، موفق شده‌است قراردادهای استخدامی را بدون نیاز به وکیل یا مترجم انسانی برای کارگران در کشورهای مختلف تدوین کند.

اعضای انجمن بازیگران سینما نیز نگرانی مشابهی دارند. این افراد که در ماه ژوئیه دست به اعتصاب زدند، معتقدند که هوش مصنوعی می‌تواند با تکثیر حرکات بازیگران بدون رضایت آن‌ها، فرصت‌های شغلی را کاهش دهد یا حتی از بین ببرد. نگرانی‌های مربوط به کاربرد هوش مصنوعی در صنعت فیلم و تلویزیون، یکی از عوامل اصلی طولانی شدن اعتصاب اخیر در هالیوود بود. شرکت‌های بازی‌سازی نیز با امضای قراردادهای جانبی با اتحادیه بازیگران، تلاش کرده‌اند تا ضمن بهره‌گیری از مزایای هوش مصنوعی، از حقوق بازیگران نیز محافظت کنند.

نگرانی‌های مشابهی نیز در میان موسیقیدانان و نویسندگانی وجود دارد که نگرانند آثارشان توسط هوش مصنوعی کپی‌برداری شود. با این حال، ولید سعد، استاد مهندسی برق و کامپیوتر و متخصص هوش مصنوعی در دانشگاه ویرجینیا تک، معتقد است که هوش مصنوعی مولد هنوز قادر به خلق آثار اصیل و بدیع نیست.

وی در این خصوص بیان می‌دارد: “با افزایش حجم داده‌های آموزشی، توانایی هوش مصنوعی در تولید محتوا نیز ارتقا می‌یابد. اما داشتن حجم بالای داده لزوماً به معنای افزایش خلاقیت نیست. انسان‌ها به واسطه درک عمیق از جهان پیرامون خود قادر به خلق آثار هنری و ادبی هستند. در حالی که هوش مصنوعی هنوز درک درستی از مفاهیم بنیادین جهان ندارد.”

سعد برای روشن‌تر شدن این موضوع، به مثالی از خروجی‌های یک مدل هوش مصنوعی اشاره می‌کند. زمانی که از این مدل خواسته شد تا تصویری از یک ماهی قزل‌آلا در حال شنا در رودخانه تولید کند، به جای نمایش یک صحنه طبیعی، تصویری از تکه‌های ماهی قزل‌آلا در یک فروشگاه مواد غذایی ارائه داد.

وی در پایان خاطرنشان می‌سازد: ” آنچه امروزه در هوش مصنوعی مفقود است، عقل سلیم انسانی است. به نظر می‌رسد که توسعه این قابلیت، گام بعدی در تکامل هوش مصنوعی باشد.”

جهش به سوی هوش مصنوعی عامل‌مند: آینده‌ای با همکاری انسان و ماشین

ویجوی پاندی، معاون ارشد بخش نوآوری و توسعه شرکت سیسکو، با اشاره به اهمیت استدلال در بهبود عملکرد ابزارهای هوش مصنوعی، از رویکرد جدیدی در توسعه این ابزارها خبر داد. توسعه‌دهندگان به طور فزاینده‌ای به سمت ایجاد “عامل‌های” هوش مصنوعی گرایش پیدا کرده‌اند؛ عامل‌هایی که قادر به انجام وظایف پیچیده‌تر و مفیدتری برای کاربران هستند.

پاندی معتقد است که در آینده‌ای نزدیک، کاربران می‌توانند از عامل‌های هوش مصنوعی سوالات پیچیده و باز پایان را بپرسند و انتظار داشته باشند که این عامل‌ها با استدلال و برنامه‌ریزی دقیق، راهکارهای مناسبی برای حل مشکلات ارائه دهند. وی پیش‌بینی می‌کند که بسیاری از فناوری‌های هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۵ به سمت این هدف حرکت خواهند کرد.

پاندی تصویری از آینده‌ای را ترسیم می‌کند که در آن، عامل‌های هوش مصنوعی قادر به همکاری با یکدیگر هستند. به عبارت دیگر، این عامل‌ها می‌توانند همانند یک تیم انسانی، به صورت گروهی برای حل مسائل پیچیده تلاش کنند. به این ترتیب، هوش مصنوعی از حالت ابزاری ساده فراتر رفته و به سمت مشارکت در حل مسائل پیچیده انسانی حرکت خواهد کرد.

پاندی با ارائه مثالی از نرم‌افزارهای آینده‌ی بیت کوین، به تشریح کاربرد عامل‌های هوش مصنوعی پرداخت. او معتقد است که در آینده، این نرم‌افزارها به مجموعه‌ای از عامل‌های نرم‌افزاری متکی خواهند بود که هر یک وظیفه‌ای خاص را بر عهده می‌گیرند. به عنوان مثال، برخی از این عامل‌ها مسئولیت بررسی صحت تراکنش‌ها، برخی دیگر مسئولیت تأمین امنیت شبکه و برخی دیگر مسئولیت مقیاس‌پذیری سیستم را بر عهده خواهند داشت.

وی با نگاهی به آینده‌ای نه چندان دور، از ظهور عصر عامل‌های هوشمند خبر می‌دهد و می‌گوید: “ما به سوی آینده‌ای حرکت می‌کنیم که در آن، عامل‌های هوش مصنوعی با تخصص‌ها و ویژگی‌های مختلفی به فعالیت می‌پردازند. این عامل‌ها نه تنها در انجام وظایف خود بسیار ماهر خواهند بود، بلکه هر یک دارای ویژگی‌های منحصر به فردی خواهند بود که به آن‌ها شخصیتی متمایز می‌بخشد. این رویکرد شباهت زیادی به نحوه تعامل انسان‌ها با یکدیگر دارد.”

تحول پزشکی با هوش مصنوعی: از کشف دارو تا تشخیص بیماری

ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی تحولات شگرفی را در حوزه پزشکی رقم زده‌اند. به‌عنوان نمونه‌ای از این دست دستاوردها می‌توان به اعطای جایزه نوبل شیمی به پژوهشی اشاره کرد که با بهره‌گیری از هوش مصنوعی، راه را برای کشف داروهای جدید هموار ساخته است. این پژوهش که توسط محققان گوگل انجام شده‌است، نشان‌دهنده پتانسیل بالای هوش مصنوعی در تسریع روند کشف دارو و درمان بیماری‌ها است.

ولید سعد، استاد دانشگاه ویرجینیا تک، با تأکید بر نقش هوش مصنوعی در تشخیص سریع‌تر بیماری‌ها، بیان می‌کند که این فناوری با ارائه تحلیل سریع داده‌های پزشکی، می‌تواند به پزشکان در تشخیص دقیق‌تر بیماری‌ها کمک شایانی کند. با این حال، وی بر این نکته مهم نیز تأکید می‌کند که هوش مصنوعی به تنهایی قادر به تشخیص بیماری نیست و تنها می‌تواند به‌عنوان ابزاری مکمل در اختیار پزشکان قرار گیرد. از سوی دیگر، استفاده نادرست از هوش مصنوعی می‌تواند منجر به ارائه اطلاعات نادرست و در نتیجه، تشخیص‌های غلط شود.

شرکت OpenAI، به‌عنوان یکی از پیشگامان حوزه هوش مصنوعی، ابزاری برای رونویسی خودکار صدا به متن ارائه کرده‌است که به ادعای این شرکت، از دقت و کارایی بسیار بالایی برخوردار است. با این حال، کارشناسان حوزه هوش مصنوعی بر این باورند که این ابزار نیز همچون سایر فناوری‌های مشابه، از نقص‌هایی رنج می‌برد. یکی از مهم‌ترین این نقص‌ها، احتمال ایجاد اشتباهات در رونویسی برخی بخش‌های متن یا حتی جملات کامل است.

پاندی با اشاره به تجربیات مشتریان شرکت سیسکو که در حوزه داروسازی فعالیت می‌کنند، به نقش کلیدی هوش مصنوعی در ایجاد ارتباط بین آزمایشگاه‌های سنتی و آزمایشگاه‌های مجازی پرداخت. او بیان کرد که هوش مصنوعی با تحلیل حجم عظیمی از داده‌ها، می‌تواند به دانشمندان در تسریع فرآیند کشف دارو کمک کند و شکاف موجود بین پژوهش‌های آزمایشگاهی و تحلیل‌های رایانه‌ای را پر نماید.

پاندی با تأکید بر اهمیت این دستاورد، اظهار داشت که با بهره‌گیری از هوش مصنوعی، فرآیند طولانی و پیچیده توسعه دارو می‌تواند به طور چشمگیری کوتاه شود و از چندین سال به چند روز کاهش یابد. وی این دستاورد را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین کاربردهای هوش مصنوعی در حوزه داروسازی برشمرد.

سخن پایانی

هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۴ نشان داد که می‌تواند فراتر از جذابیت‌های نظری و توانایی‌های اولیه، به ابزاری عملی و مؤثر در زندگی و صنایع تبدیل شود. از تأثیر آن بر بازار کار و ایجاد فرصت‌های نو گرفته تا تحولات اساسی در پزشکی و تسریع فرایندهای پیچیده، این فناوری به وضوح در حال بازتعریف نقش خود در جهان است. اگرچه چالش‌هایی نظیر هزینه‌های سنگین و محدودیت‌های فنی همچنان وجود دارند، اما مسیر روشن و امیدوارکننده‌ای برای آینده هوش مصنوعی قابل تصور است.

این مقاله با نگاهی عمیق به دستاوردها، چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی هوش مصنوعی، تصویری جامع و دقیق از تحولات این فناوری ارائه می‌دهد. همان‌طور که پیشرفت‌های این حوزه ادامه می‌یابند، درک بهتر و استفاده هوشمندانه‌تر از آن می‌تواند به ما کمک کند تا دنیای بهتری بسازیم. اکنون زمان آن است که نه‌تنها هوش مصنوعی را به عنوان یک ابزار، بلکه به عنوان یک شریک در مسیر پیشرفت بشری بپذیریم.