لینوکس چیست و چرا باید از آن استفاده کنیم؟ بررسی جامع سیستم‌عامل متن‌باز لینوکس

سیستم‌عامل لینوکس، به عنوان یکی از قدرتمندترین و انعطاف‌پذیرترین سیستم‌های متن‌باز جهان، در طیف وسیعی از دستگاه‌ها و محیط‌ها از سرورها تا دسکتاپ‌ها حضور دارد. با رشد بی‌وقفه‌ی توزیع‌های مختلف لینوکس و استفاده گسترده از آن در شبکه‌ها، سرورها، توسعه نرم‌افزار و حتی سیستم‌های تعبیه‌شده، آشنایی با این سیستم‌عامل برای هر کاربر یا توسعه‌دهنده‌ای ضروری است. در این مطلب، به بررسی جامع ویژگی‌ها، مزایا، توزیع‌ها و کاربردهای لینوکس خواهیم پرداخت و نشان خواهیم داد که چرا این سیستم‌عامل محبوب، انتخاب اول حرفه‌ای‌ها در سراسر جهان است. با هامیا ژورنال همراه باشید تا دنیای شگفت‌انگیز لینوکس را کشف کنید.

لینوکس چیست؟

لینوکس یک سیستم عامل شبه یونیکس (Unix-like)، متن‌باز (open source) و توسعه‌یافته توسط جامعه‌ی کاربران است که برای رایانه‌ها، سرورها، رایانه‌های بزرگ، دستگاه‌های همراه و دستگاه‌های تعبیه‌شده طراحی شده است. این سیستم عامل بر روی تقریباً تمامی پلتفرم‌های رایانه‌ای اصلی از جمله x86، ARM و SPARC پشتیبانی می‌شود و آن را به یکی از گسترده‌ترین سیستم عامل‌های پشتیبانی شده تبدیل می‌کند.

لینوکس یک سیستم‌عامل متن‌باز و رایگان است که به دلیل انعطاف‌پذیری و امنیت بالا، در طیف وسیعی از دستگاه‌ها و محیط‌ها از سرورها تا دسکتاپ‌ها و دستگاه‌های تعبیه‌شده به کار می‌رود. این سیستم‌عامل، که در سال 1991 توسط لینوس توروالدز به‌عنوان یک پروژه شخصی آغاز شد، به سرعت به یکی از محبوب‌ترین و پرکاربردترین سیستم‌عامل‌ها در جهان تبدیل شد.

لینوکس به کاربران خود امکان می‌دهد تا با توجه به نیازهایشان، محیط کاری خود را به‌طور کامل شخصی‌سازی کنند. یکی از ویژگی‌های برجسته لینوکس، منبع‌باز (Open Source) بودن آن است، به این معنی که کد منبع آن برای همه قابل دسترسی و تغییر است. این ویژگی باعث شده است که لینوکس به‌صورت مداوم توسط جامعه‌ای گسترده از توسعه‌دهندگان بهبود یابد و همواره به‌روز باشد.

برخلاف سیستم‌عامل‌های اختصاصی مانند ویندوز و مک‌او‌اس، لینوکس از توزیع‌های مختلفی تشکیل شده است. هر توزیع یا “دیسرو” (Distribution) شامل هسته لینوکس و مجموعه‌ای از نرم‌افزارها و ابزارهایی است که تجربه کاربری متفاوتی را ارائه می‌دهند. از توزیع‌های محبوب می‌توان به اوبونتو، فدورا، دبیان و ردهت اشاره کرد که هر کدام برای کاربردهای خاصی طراحی شده‌اند، از محیط‌های کاری خانگی تا سرورهای قدرتمند و زیرساخت‌های ابری.

لینوکس علاوه بر پایداری و امنیت بالا، به دلیل مصرف کم منابع سیستم و قابلیت اجرای نرم‌افزارهای متن‌باز، انتخاب ایده‌آلی برای بسیاری از کاربران حرفه‌ای و شرکت‌هاست. این سیستم‌عامل در حوزه‌هایی مانند توسعه نرم‌افزار، مدیریت سرور، و حتی اجرای ابررایانه‌ها به‌طور گسترده‌ای استفاده می‌شود.

با این توصیفات، لینوکس یک گزینه قدرتمند و قابل اعتماد برای کسانی است که به دنبال یک سیستم‌عامل منعطف، پایدار و امن هستند. فرقی نمی‌کند که شما یک توسعه‌دهنده نرم‌افزار باشید، یک مدیر سیستم، یا حتی یک کاربر عادی؛ لینوکس می‌تواند نیازهای شما را به بهترین نحو برآورده کند.

تاریخچه و تکامل لینوکس

لینوس توروالدز، در دوران تحصیل در دانشگاه هلسینکی فنلاند، کار روی لینوکس را به عنوان جایگزینی برای سیستم‌عامل مینیکس آغاز کرد. او از کارهای انجام شده در پروژه GNU در سال 1983 که هدف ساخت یک سیستم‌عاملِ سازگار با یونیکس و کاملاً رایگان بود، الهام گرفت. با این حال، در زمان نیاز توروالدز به جایگزینی برای مینیکس، پروژه GNU هنوز تکمیل نشده بود. بنابراین، او تصمیم به توسعه هسته جایگزینی به نام لینوکس (ترکیبی از نام خودش و یونیکس) گرفت و از مجوز عمومی گنو (GPL) استفاده کرد.

لینوکس در سال 1991 توسط لینوس توروالدز به‌عنوان یک پروژه شخصی آغاز شد. توروالدز که از محدودیت‌های سیستم‌عامل‌های موجود ناراضی بود، تصمیم گرفت یک سیستم‌عامل جدید و منبع‌باز ایجاد کند که همه بتوانند از آن استفاده کنند و در توسعه آن مشارکت داشته باشند. اولین نسخه از لینوکس با کمک جامعه‌ای از برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگان منتشر شد و به‌سرعت رشد کرد.

در سپتامبر 1991، لینوس توروالدز هسته لینوکس را منتشر کرد. سپس، یک گروه بزرگ از توسعه‌دهندگان شروع به ترکیب اجزای پروژه گنو با هسته لینوکس کردند تا یک سیستم‌عامل کامل و رایگان ایجاد کنند که به طور کلی به عنوان لینوکس شناخته می‌شود. توروالدز همچنان به توسعه هسته لینوکس ادامه می‌دهد و یک جامعه گسترده از توسعه‌دهندگان به ایجاد و ادغام اجزای مختلف در آن می‌پردازند.

در طول دهه‌های اخیر، لینوکس نه تنها در حوزه سرورها و زیرساخت‌های شبکه، بلکه در دستگاه‌های تعبیه‌شده، موبایل (مانند اندروید) و حتی دسکتاپ‌ها نیز نفوذ کرده است. با توسعه مداوم و به‌روزرسانی‌های منظم، لینوکس همچنان به عنوان یک سیستم‌عامل پیشرو در دنیای متن‌باز به رشد خود ادامه می‌دهد.

سیستم عامل لینوکس چگونه استفاده می‌شود؟

هر نسخه از سیستم عامل لینوکس منابع سخت‌افزاری را مدیریت می‌کند، برنامه‌ها را اجرا و کنترل می‌کند و نوعی رابط کاربری فراهم می‌سازد. جامعه‌ی گسترده توسعه‌دهندگان و طیف وسیع توزیع‌ها به این معناست که نسخه‌ای از لینوکس برای تقریباً هر کاری در دسترس است و لینوکس به حوزه‌های بسیاری از رایانش نفوذ کرده است.

به عنوان مثال، لینوکس به عنوان یک سیستم‌عامل محبوب برای سرورهای وب (مانند آپاچی که وب‌سایت‌ها را در اینترنت میزبانی می‌کند) و همچنین برای عملیات شبکه‌ای (network operations)، محاسبات علمی سنگین (که نیازمند خوشه‌های بزرگ محاسباتی هستند)، اجرای پایگاه داده‌ها، کامپیوترهای دسکتاپ و endpoint computing و حتی دستگاه‌های تلفن همراه (مانند گوشی‌های هوشمند با سیستم‌عامل اندروید) شناخته شده است.

سیستم عامل لینوکس را می‌توان در بسیاری از محیط‌های مختلف یافت که از موارد استفاده‌ی متعددی پشتیبانی می‌کند. لینوکس به روش‌های زیر استفاده می‌شود:

• سیستم عامل سرور برای سرورهای وب، سرورهای پایگاه داده، سرورهای فایل، سرورهای ایمیل و هر نوع سرور اشتراکی دیگر. لینوکس به دلیل طراحی برای پشتیبانی از برنامه‌های با حجم بالا و چندنخی (Multithreading Applications)، برای انواع مختلف برنامه‌های سرور مناسب است.
• سیستم عامل دسکتاپ شخصی. لینوکس یک محیط دسکتاپ متن‌باز و رایگان برای کاربرانی است که آن را به سیستم عامل‌های تجاری ترجیح می‌دهند.
• سیستم عامل سرور بدون سر (Headless server OS) برای سیستم‌هایی که به رابط کاربری گرافیکی (GUI) یا ترمینال و صفحه‌کلید متصل مستقیم نیاز ندارند. سیستم‌های بدون سر اغلب برای سرور شبکه و دستگاه‌های مدیریت از راه دور استفاده می‌شوند.
• سیستم عامل دستگاه یا لوازم تعبیه‌شده برای سیستم‌هایی که به عملکرد محاسباتی محدود نیاز دارند. لینوکس به عنوان یک سیستم عامل تعبیه‌شده برای طیف وسیعی از کاربردها از جمله لوازم خانگی، سیستم‌های سرگرمی خودرو و لوازم شبکه فایل استفاده می‌شود.
• سیستم عامل شبکه برای روترها، سوئیچ‌ها، سرورهای سیستم نام دامنه، دستگاه‌های شبکه خانگی و موارد دیگر. به عنوان مثال، سیسکو نسخه‌ای از سیستم عامل بین شبکه‌ای سیسکو (IOS) ارائه می‌دهد که از هسته لینوکس استفاده می‌کند.
• سیستم عامل توسعه نرم‌افزار برای توسعه نرم‌افزار سازمانی. اگرچه بسیاری از ابزارهای توسعه به ویندوز یا سیستم عامل‌های دیگر منتقل شده‌اند، اما لینوکس محل برخی از پرکاربردترین ابزارهای توسعه نرم‌افزار متن‌باز است. به عنوان مثال، git برای کنترل توزیع‌شده منبع، vim و emacs برای ویرایش کد منبع و کامپایلرها و مفسرها برای تقریباً هر زبان برنامه‌نویسی.
• سیستم عامل ابری برای نمونه‌های ابری. ارائه دهندگان اصلی رایانش ابری دسترسی به نمونه‌های محاسبات ابری را با اجرای لینوکس برای سرورهای ابری، رایانه‌های دسکتاپ و سایر خدمات ارائه می‌دهند.

لینوکس بسیار قابل تنظیم است و به یک طراحی ماژولار وابسته است که به کاربران امکان می‌دهد نسخه‌های شخصی‌سازی شده لینوکس خود را ایجاد کنند. بسته به کاربرد، لینوکس را می‌توان برای اهداف مختلفی بهینه کرد مانند:

• عملکرد شبکه
• عملکرد رایانش
• استقرار بر روی پلتفرم‌های سخت‌افزاری خاص
• استقرار بر روی سیستم‌هایی با حافظه، ذخیره‌سازی یا منابع محاسباتی محدود

کاربران می‌توانند توزیع‌های مختلف لینوکس را برای کاربردهای خاص خود انتخاب کنند یا یک توزیع خاص را طوری سفارشی‌سازی کنند که با تنظیمات هسته دلخواه آن‌ها مطابقت داشته باشد.

توزیع‌های لینوکس

از همان ابتدا، لینوکس از مقررات کپی‌لفت بنیاد نرم‌افزار آزاد که GNU GPL را پایه گذاری کرد، پیروی کرده است. GPL می‌گوید هر چیزی که به صورت رایگان گرفته شده و تغییر کرده باشد، باید به صورت رایگان توزیع شود. به عبارت دیگر، اگر لینوکس یا اجزای دارای مجوز GNU توسعه داده یا تغییر داده شوند تا نسخه جدیدی از لینوکس ایجاد شود، آن نسخه جدید نیز باید به صورت رایگان در دسترس عموم قرار گیرد. این کار از سود بردن ناعادلانه توسعه‌دهندگان یا گروه‌های دیگر از کار رایگان دیگران، جلوگیری می‌کند.

صدها نسخه‌ی مختلف لینوکس، که به عنوان توزیع یا دیستروز نیز شناخته می‌شوند، در دسترس هستند. توزیع‌ها معمولاً با هدف، فلسفه، عملکرد یا یک بازارِ هدفِ مشخص، خود را از سایرین متمایز می‌کنند.

توزیع‌هایی برای عملکردهای هدف خاص مانند سرورها، رایانه‌های دسکتاپ، بازی، امنیت یا دستگاه‌های تعبیه شده از جمله سیستم‌های رزبری پای وجود دارند. اکثر توزیع‌های مدرن پیش‌کامپایل شده و آماده استفاده هستند، در حالی که برخی دیگر مانند گنتو لینوکس (Gentoo Linux) از کد منبع تشکیل شده‌اند که کاربر می‌تواند در هنگام نصب اولیه برای بهینه‌سازی پیکربندی سیستم خود کامپایل کند. Knoppix لینوکس یکی از بسیاری از دیستروهایی است که برای بازیابی هارد دیسک‌های آسیب‌دیده و انجام سایر وظایف پشتیبانی فنی استفاده می‌شود. متخصصان امنیت اطلاعات از کالی لینوکس (Kali Linux) برای تست نفوذ و سایر وظایف مرتبط با امنیت استفاده می‌کنند.

لینوکس به یک مؤلفه‌ی مهم در سیستم‌های سرگرمی خودروسازان تبدیل شده است. بسیاری از خودروسازان به Automotive Grade Linux (AGL)، یک پروژه متن‌باز میزبانی شده توسط بنیاد لینوکس، پیوسته‌اند. به عنوان مثال، خودروهای تویوتا و لکسوس از AGL برای سیستم‌های اطلاعات سرگرمی خود استفاده می‌کنند.

توزیع‌های لینوکس ممکن است توسط کامیونیتی توسعه‌یافته باشند، مانند دبیان (Debian)، اسلک‌ویر (Slackware) و گنتو (Gentoo). توزیع‌های دیگر تجاری هستند و برای استفاده سازمانی در نظر گرفته شده‌اند، از جمله رد هت انترپرایز لینوکس (Red Hat Enterprise Linux) و سوزه لینوکس انترپرایز سرور (Red Hat Enterprise Linux). بسیاری از توزیع‌ها از ترکیبی از توسعه پشتیبانی‌شده توسط کامیونیتی و شرکت استفاده می‌کنند، مانند فدورای رد هت (Red Hat’s Fedora)، اوپن‌سوزه (openSUSE) از سوزه (SUSE) و اوبونتو (Ubuntu) از کانونیکال (Canonical).

مجوز عمومی همگانی گنو (GPL) مانع مالکیت معنوی نمی‌شود؛ به این معنی که توسعه‌دهندگان لینوکس می‌توانند حق کپی‌رایت بر بخش‌های مختلفی که ایجاد کرده‌اند، داشته باشند. با این حال، GPL تضمین می‌کند که این اجزا به صورت رایگان و آزادانه در دسترس عموم قرار می‌گیرند. اگرچه خود نرم‌افزار رایگان است، اما برخی از توزیع‌های تجاری ممکن است برای خدمات اضافی مانند پشتیبانی فنی یا توسعه سفارشی، هزینه دریافت کنند.

اجزا و اصطلاحات لینوکس

سیستم عامل لینوکس شامل چندین جزء مختلف است، از جمله:

• بوت لودر: مسئول مدیریت فرآیند بوت شدن رایانه و آغاز هسته لینوکس است. همچنین می‌تواند برای مدیریت سیستم‌هایی که بیش از یک سیستم عامل را بوت می‌کنند استفاده شود.
• هسته: هسته اصلی سیستم لینوکس است که دسترسی به شبکه، برنامه‌ریزی پردازش‌ها یا برنامه‌ها، مدیریت دستگاه‌های جانبی اساسی و نظارت بر تمام خدمات سیستم را انجام می‌دهد. هسته لینوکس نرم‌افزاری است که به طور مستقیم با سخت‌افزار رایانه ارتباط برقرار می‌کند.
• سیستم آغازین: اولین فرایندی که پس از بارگذاری هسته اجرا می‌شود. یک فرآیند نمونه‌ای از یک برنامه در حال اجرا بر روی رایانه است و سیستم آغازین سیستم را برای اجرای فرآیندهای دیگر آماده می‌کند. Init یک برنامه دَمون است که به عنوان فرآیند والد برای تمام فرآیندهای دیگرِ در حال اجرا روی سیستم عمل می‌کند. Init را می‌توان برای شروع فرآیندهای خاص در هنگام آغازین سیستم پیکربندی کرد. به عنوان مثال، زمانی که سیستم یک سرور وب را اجرا می‌کند، سیستم آغازین را می‌توان برای بارگیری تمام نرم‌افزارهای لازم سرور وب پیکربندی کرد.
• دَمون‌ها: برنامه‌هایی هستند که در پس‌زمینه اجرا می‌شوند و درخواست‌های یک سرویس را مدیریت می‌کنند. یک سرور وب در حال اجرا بر روی یک سرور لینوکس به یک دَمون، معمولاً به نام httpd، برای گوش دادن به درخواست‌های سرور وب وابسته است.
• سرور گرافیکی: نرم‌افزاری است که کنترل می‌کند چگونه گرافیک بر روی یک رایانه نمایش داده می‌شود. بدون سرور گرافیکی، کاربران تنها می‌توانند از طریق رابط خط فرمان با سیستم لینوکس تعامل داشته باشند. سیستم پنجره‌ای X، همچنین شناخته شده به عنوان X11 یا X، رایج‌ترین سرور گرافیکی برای لینوکس است، اگرچه تنها گزینه نیست. X به عنوان یک دَمون سرور بر روی سیستم اجرا می‌شود و هنگام نیاز به خروجی گرافیکی توسط برنامه‌ها فراخوانی می‌شود.
• محیط دسکتاپ: مجموعه‌ای از برنامه‌ها و کنترل‌های رابط کاربری است که کاربران هنگام استفاده از لینوکس به عنوان یک پلتفرم دسکتاپ با آن تعامل دارند. دسترسی به محیط دسکتاپ معمولاً از طریق سیستم پنجره‌ای X یا سیستم گرافیکی دیگر کنترل می‌شود. هر محیط دسکتاپ ظاهر خاص خود را تعریف می‌کند، از جمله نحوه نمایش و دستکاری عناصر گرافیکی مانند پنجره‌ها، منوی کشویی و فایل‌ها. محیط دسکتاپ همچنین شامل مجموعه‌ای از برنامه‌های پیش‌فرض برای مدیریت فایل‌ها و پوشه‌ها، ویرایش متن، اجرای یک جلسه خط فرمان و سایر کارهای رایج خواهد بود.
• برنامه‌ها: نرم‌افزارهایی هستند که در طول و پس از نصب اولیه لینوکس نصب می‌شوند. اکثر توزیع‌های لینوکس شامل هزاران برنامه مختلف، هم برای یک سرور شبکه و هم برای استفاده دسکتاپ هستند.

اگرچه بیشتر توزیع‌های لینوکس شامل این اجزا هستند، اما لزوماً همه سیستم‌های لینوکسی به آن‌ها نیاز ندارند. برای مثال، یک سرور لینوکسی ممکن است به رابط گرافیکی، محیط دسکتاپ یا برنامه‌های کاربردی نیاز نداشته باشد.

در واقع، هسته اصلی لینوکس توسط توسعه‌دهندگان مستقل و پروژه‌های گنو با افزودن قابلیت‌های سطح بالا تکمیل شده است تا یک سیستم‌عامل کامل ایجاد شود. برای مثال، ماژول‌هایی برای ایجاد رابط خط فرمان، محیط گرافیکی، مدیریت امنیت و پشتیبانی از ورودی ویدیو یا صدا توسعه یافته‌اند. همه این‌ها قابل تغییر و بهبود هستند تا توزیع‌های مختلفی با ویژگی‌های خاص ایجاد شوند.

محیط‌های دسکتاپ لینوکس نیز بسیار متنوع هستند و از نظر طراحی رابط کاربری و برنامه‌های پیش‌فرض با یکدیگر تفاوت دارند. دو محیط دسکتاپ محبوب عبارتند از:

• GNOME: این محیط دسکتاپ در اکثر توزیع‌های محبوب لینوکس وجود دارد و معمولاً به عنوان پیش‌فرض انتخاب می‌شود. GNOME به سادگی استفاده و قابلیت اطمینان معروف است و خود باعث ایجاد محیط‌های دسکتاپ دیگری مثل MATE، Cinnamon و Unity شده است.
• KDE: این محیط دسکتاپ یکی از اصلی‌ترین جایگزین‌های GNOME است. KDE نیز برای سادگی استفاده و قابلیت اطمینان طراحی شده و پروژه‌های دیگری مانند Trinity Desktop Environment را ایجاد کرده است.

نرم‌افزارهای مدیریت بسته ابزارهایی هستند که نصب، به‌روزرسانی، پیکربندی و حذف برنامه‌ها را در لینوکس خودکار می‌کنند. آن‌ها به شما امکان می‌دهند نرم‌افزارهای جدیدی را که در توزیع اصلی وجود ندارد، نصب کنید. برخی از نمونه‌های معروف این نرم‌افزارها عبارتند از RPM Package Manager، dpkg، OpenPKG و Zero Install.

نحوه کار سیستم عامل لینوکس

سیستم عامل لینوکس از یک طراحی ماژولار پیروی می‌کند که کلید تغییرات و توزیع‌های متعدد آن است. تمام توزیع‌های لینوکس بر اساس هسته لینوکس هستند، اما می‌توانند بسته به عوامل زیر متفاوت باشند:

• نسخه هسته (kernal): توزیع‌ها را می‌توان با نسخه‌های جدیدتر برای گنجاندن ویژگی‌های جدیدتر یا با نسخه‌های قدیمی‌تر برای پایداری بیشتر پیکربندی کرد.
• ماژول‌های هسته (Kernel): این نرم‌افزاری است که می‌تواند برای گسترش عملکرد بدون راه‌اندازی مجدد بارگذاری و تخلیه شود. ماژول‌های هسته اغلب برای پشتیبانی از موارد زیر استفاده می‌شوند:
  • درایورهای دستگاه که از کدی استفاده می‌کنند که کنترل می‌کند چگونه دستگاه‌های متصل عمل می‌کنند.
  • درایورهای سیستم فایل که از کدی استفاده می‌کنند که کنترل می‌کند هسته چگونه با سیستم‌های فایل مختلف کار می‌کند.
  • فراخوانی‌های سیستم که از کدی استفاده می‌کنند که کنترل می‌کند چگونه برنامه‌ها درخواست خدمات از هسته را می‌دهند.
• گزینه‌های پیکربندی: هسته‌های لینوکس کامپایل شده با گزینه‌های پیکربندی تنظیم شده برای شامل شدن فقط درایورهای دستگاه یا سیستم فایل برای برخی توزیع‌های تخصصی استفاده می‌شوند؛ به عنوان مثال، کامپایل کردن یک هسته برای یک دستگاه بی‌سیم بدون هیچ درایور دستگاه شبکه سیمی.

• بارگذاری و بوت کردن هسته لینوکس
• پس از بوت شدن، هسته تمام ورودی و خروجی سیستم را مدیریت می‌کند. سیستم آغازین شده و فرآیندها می‌توانند شروع شوند.
• با شروع فرآیندهای سیستم، سیستم می‌تواند برای فرآیندهایی از جمله توابع سرور شبکه، دستورات وارد شده به صورت تعاملی از طریق خط فرمان، برنامه‌های دسکتاپ یا هر برنامه یا نرم‌افزار دیگری استفاده شود.

در حالی که هسته ممکن است تقریباً یکسان باشد – با برخی تفاوت‌ها در پیکربندی و تفاوت‌های کامپایل – تجربه کاربر می‌تواند به طور گسترده‌ای متفاوت باشد، بسته به اینکه سیستم لینوکس چگونه استفاده می‌شود. به عنوان مثال، برخی از موارد استفاده از لینوکس با تجربه کاربری بسیار متفاوت عبارتند از:

• سیستم‌های بهره‌وری دسکتاپ، مانند آن‌هایی که توسط توسعه‌دهندگان نرم‌افزار یا سایر متخصصان استفاده می‌شوند. ایستگاه‌های کاری توسعه نرم‌افزار ممکن است برای عملکرد بهینه شوند، در حالی که دسکتاپ‌ها برای متخصصان اداری ممکن است برای استفاده از ابزارهای بهره‌وری دسکتاپ بهینه شوند.  
• سرورهای شبکه ممکن است حتی شامل یک ترمینال برای دسترسی مستقیم نباشند. این سرورهای بدون سر از طریق ترمینال شبکه یا جلسات ویندوز از راه دور مدیریت می‌شوند. سرورها ممکن است توسط بسیاری استفاده شوند اما باید فقط توسط مدیران سیستم مجاز به طور مستقیم دسترسی داشته باشند.
• کلاینت‌های نازک (Thin clients) به کاربران امکان می‌دهند تا به یک محیط دسکتاپ غنی از یک دستگاه سبک دسترسی پیدا کنند. این شامل رایانه‌های تک‌کارته Raspberry Pi و کروم‌بوک‌های گوگل می‌شود.

هنگام استفاده از لینوکس با یک محیط دسکتاپ به عنوان رابط کاربری گرافیکی، لینوکس بسیار شبیه به هر سیستم عامل مبتنی بر رابط کاربری گرافیکی عمل می‌کند. برنامه‌ها و منابع دیگر را می‌توان با کلیک کردن روی آیکون‌ها باز کرد و فایل‌ها را می‌توان با استفاده از ماوس یا ترک‌پد جابه‌جا، کپی یا حذف کرد.

به همین ترتیب، استفاده از خط فرمان لینوکس مشابه خط فرمان هر سیستم عامل مدرن است:

userID@DESKTOP-2KD3FT2:/mnt/c/WINDOWS/system32$

این مثال خط فرمان پیش‌فرض را در زیرسیستم ویندوز برای لینوکس نشان می‌دهد. این پیام از چپ به راست، userID@ نام میزبان و مسیر کامل دایرکتوری فعلی به دنبال نماد “$” را نمایش می‌دهد.

مزایا و معایب استفاده از لینوکس

برخی از مزایای استفاده از لینوکس عبارتند از:

• نرم‌افزار متن‌باز: هسته لینوکس تحت مجوز نرم‌افزار متن‌باز GNU GPL منتشر شده است. اکثر توزیع‌ها شامل صدها برنامه با گزینه‌های متعدد در تقریباً هر دسته هستند. بسیاری از توزیع‌ها همچنین شامل نرم‌افزار اختصاصی، مانند درایورهای دستگاه ارائه شده توسط سازندگان، برای پشتیبانی از سخت‌افزار خود هستند.
• هزینه‌های مجوز: برخلاف مایکروسافت ویندوز یا اپل macOS، لینوکس هیچ هزینه مجوز صریحی ندارد. در حالی که پشتیبانی سیستم از سوی بسیاری از فروشندگان لینوکس با پرداخت هزینه در دسترس است، خود سیستم عامل برای کپی و استفاده رایگان است. برخی از سازمان‌های فناوری اطلاعات با تغییر نرم‌افزار سرور خود از یک سیستم عامل تجاری به لینوکس، صرفه‌جویی خود را افزایش داده‌اند.  
• قابلیت اطمینان: لینوکس یک سیستم عامل قابل اعتماد در نظر گرفته می‌شود و با وصله‌های امنیتی به خوبی پشتیبانی می‌شود. لینوکس همچنین پایدار در نظر گرفته می‌شود، به این معنی که می‌تواند در اکثر شرایط اجرا شود. لینوکس همچنین با خطاها هنگام اجرای نرم‌افزار و ورودی غیرمنتظره کنار می‌آید.
• سازگاری رو به عقب (Backward compatibility): لینوکس و سایر نرم‌افزارهای متن‌باز تمایل دارند برای امنیت و وصله‌های عملکردی به‌روزرسانی شوند، در حالی که عملکرد اصلی را حفظ می‌کنند. پیکربندی‌ها و اسکریپت‌های پوسته حتی در هنگام اعمال به‌روزرسانی‌های نرم‌افزار احتمالاً بدون تغییر کار می‌کنند. برخلاف فروشندگان نرم‌افزار تجاری که نسخه‌های جدید سیستم عامل‌های خود را همراه با روش‌های جدید کار عرضه می‌کنند، لینوکس و برنامه‌های متن‌باز عموماً حالت‌های عملیاتی خود را با نسخه‌های جدید تغییر نمی‌دهند.
• انتخاب‌های فراوان: بین صدها توزیع موجود، هزاران برنامه و گزینه‌های تقریباً بی‌پایان برای پیکربندی، کامپایل و اجرای لینوکس بر روی تقریباً هر پلتفرم سخت‌افزاری، می‌توان لینوکس را برای تقریباً هر کاربردی بهینه کرد.

برخی از معایب استفاده از لینوکس عبارتند از:

• عدم وجود استاندارد مشخص: هیچ نسخه استاندارد لینوکس وجود ندارد که ممکن است برای بهینه‌سازی لینوکس برای برنامه‌های خاص مناسب باشد، اما برای استقرار تصاویر استاندارد سرور یا دسکتاپ کمتر مناسب است. طیف گسترده‌ای از گزینه‌ها می‌تواند در نتیجه پشتیبانی را پیچیده کند.
• هزینه‌های پشتیبانی: در حالی که یک سازمان می‌تواند لینوکس را بدون هزینه مجوز به صورت رایگان دریافت کند، پشتیبانی رایگان نیست. اکثر توزیع‌کننده‌های لینوکس سازمانی مانند سوزه و رد هت قراردادهای پشتیبانی ارائه می‌دهند. بسته به شرایط، این هزینه‌های مجوز می‌تواند صرفه‌جویی را به طور قابل توجهی کاهش دهد.
• نرم‌افزار اختصاصی: نرم‌افزار بهره‌وری دسکتاپ مانند مایکروسافت آفیس را نمی‌توان روی دسکتاپ‌های لینوکس استفاده کرد و سایر نرم‌افزارهای اختصاصی ممکن است برای پلتفرم‌های لینوکس در دسترس نباشند.
• سخت‌افزار پشتیبانی‌نشده: در حالی که بسیاری از سازندگان سخت‌افزار درایورهای دستگاه لینوکس را برای محصولات خود در دسترس قرار می‌دهند، بسیاری از آن‌ها این کار را نمی‌کنند.
• شیب یادگیری تند: بسیاری از کاربران برای یادگیری استفاده از دسکتاپ لینوکس یا برنامه‌های مبتنی بر لینوکس تلاش می‌کنند.

مقایسه لینوکس با دیگر سیستم‌عامل‌ها

انتخاب سیستم‌عامل مناسب می‌تواند تأثیر زیادی بر تجربه کاربری، کارایی و حتی امنیت شما داشته باشد. در این بخش، به مقایسه لینوکس با دو رقیب اصلی آن، ویندوز و مک‌او‌اس، می‌پردازیم تا به شما کمک کنیم بهترین گزینه را برای نیازهای خود انتخاب کنید.

لینوکس به‌عنوان یک سیستم‌عامل متن‌باز، از لحاظ پایداری، امنیت و قابلیت‌های سفارشی‌سازی، مزایای برجسته‌ای دارد. این ویژگی‌ها، لینوکس را به گزینه‌ای محبوب برای توسعه‌دهندگان، مدیران سیستم و کاربران حرفه‌ای تبدیل کرده است. همچنین، لینوکس در زمینه سرورها و زیرساخت‌های شبکه عملکرد بسیار خوبی دارد. با این حال، کاربران تازه‌کار ممکن است با چالش‌هایی در نصب و استفاده از نرم‌افزارهای خاص مواجه شوند.

ویندوز، به‌عنوان پرکاربردترین سیستم‌عامل در جهان، به دلیل سازگاری گسترده با نرم‌افزارها و بازی‌های مختلف، انتخاب اصلی بسیاری از کاربران خانگی و حرفه‌ای است. ویندوز یک رابط کاربری کاربرپسند ارائه می‌دهد و به‌خصوص در دنیای بازی‌ها و نرم‌افزارهای تجاری برتری دارد. اما از نظر امنیت و پایداری، ممکن است نسبت به لینوکس نقاط ضعف بیشتری داشته باشد، به‌ویژه در برابر حملات سایبری.

10 ویژگی ویندوز که با آپدیت 24H2 حذف خواهند شد

مک‌او‌اس، سیستم‌عامل اختصاصی شرکت اپل، به‌عنوان یک پلتفرم قوی و زیبا با تمرکز بر تجربه کاربری، برای کارهای خلاقانه مانند طراحی گرافیکی، ویرایش ویدئو، و موسیقی ایده‌آل است. پایداری، امنیت و یکپارچگی با سخت‌افزار اپل از دیگر مزایای مک‌او‌اس هستند. با این حال، قیمت بالا و محدودیت در انتخاب سخت‌افزار و نرم‌افزارهای غیر اپلی، ممکن است برای برخی کاربران مشکل‌ساز باشد.

Android یا iOS؟ کدام سیستم عامل مناسب‌تر است؟

در نهایت، انتخاب بهترین سیستم‌عامل به نیازها و اولویت‌های شما بستگی دارد. اگر به دنبال یک پلتفرم انعطاف‌پذیر و امن هستید، لینوکس می‌تواند بهترین گزینه باشد. ویندوز برای کاربرانی که نیاز به سازگاری بالا و استفاده از نرم‌افزارهای رایج دارند، مناسب است. مک‌او‌اس نیز برای کاربرانی که به دنبال طراحی زیبا و تجربه کاربری بی‌نقص هستند، گزینه‌ای عالی است.

جمع بندی

در پایان، سیستم‌عامل لینوکس با قابلیت‌های گسترده، انعطاف‌پذیری بالا و جامعه‌ی پویا، به یکی از انتخاب‌های اصلی برای سرورها، توسعه‌دهندگان نرم‌افزار و کاربران حرفه‌ای تبدیل شده است. از تنوع توزیع‌ها گرفته تا امنیت و پایداری، لینوکس در هر زمینه‌ای توانسته است جایگاه ویژه‌ای کسب کند. اگر به دنبال یک سیستم‌عامل مطمئن و قدرتمند هستید که بتواند نیازهای مختلف شما را برآورده کند، لینوکس گزینه‌ای است که نباید از دست بدهید. امیدواریم این مقاله به شما کمک کرده باشد تا نگاهی جامع‌تر و دقیق‌تر به این دنیای جذاب داشته باشید و با اطمینان بیشتری مسیر خود را انتخاب کنید.

پرسش‌های متداول