مزایا و معایب هوش مصنوعی

هوش مصنوعی (AI) به عنوان یک فناوری فراگیر، به طور فزاینده‌ای در بافت سازمان‌ها و زندگی روزمره افراد نفوذ کرده است. این نفوذ گسترده، طیف وسیعی از پرسش‌های بنیادین را در خصوص تأثیرات متقابل انسان و ماشین مطرح می‌سازد. از جمله این پرسش‌ها می‌توان به بررسی تأثیر هوش مصنوعی بر کاربران، میزان تحولات ناشی از آن و همچنین ارزیابی نسبت مزایا و معایب این فناوری اشاره نمود.

هوش؟ مصنوعی | مرز بین هوشمندی انسان و ماشین چقدر نزدیک است؟

به منظور بررسی دقیق‌تر نگرش‌های عمومی نسبت به هوش مصنوعی، تیم نویسندگان هامیا ژورنال به بررسی یک نظرسنجی جامع که در سال 2024 توسط شرکت Public First به همراه مرکز نوآوری داده انجام شد پرداخته‌اند. جزئیات این نظرسنجی در قالب مقاله‌ی حاضر با عنوان مزایا و معایب هوش مصنوعی تدوین شده است. این پژوهش با هدف شناسایی طیف گسترده‌ای از دیدگاه‌ها و انتظارات افراد از این فناوری نوظهور طراحی گردید.

نتایج این نظرسنجی که بر روی بیش از 2000 بزرگسال آمریکایی انجام شد، حاکی از استقبال قابل توجهی از سوی عموم مردم نسبت به کاربردهای هوش مصنوعی در زندگی روزمره است. بر اساس یافته‌های این پژوهش، اکثریت قریب به اتفاق شرکت‌کنندگان، تمایل خود را به استفاده از هوش مصنوعی برای اهداف متنوعی همچون یادگیری اطلاعات جدید (73%)، کاهش مصرف انرژی (66%) و مدیریت سلامت و تناسب اندام (60%) ابراز نموده‌اند.

با وجود استقبال عمومی از کاربردهای شخصی هوش مصنوعی، نتایج نظرسنجی حاکی از دودستگی در خصوص تأثیرات فردی این فناوری است. تنها 32 درصد از شرکت‌کنندگان معتقدند که هوش مصنوعی به بهبود وضعیت زندگی آن‌ها کمک خواهد کرد، در حالی که 22 درصد انتظار اثرات منفی را دارند. همچنین، 33 درصد از شرکت‌کنندگان هیچ تغییری را در زندگی خود بر اثر گسترش هوش مصنوعی پیش‌بینی نمی‌کنند. علاوه بر این، داده‌ها نشان می‌دهند که نگرانی‌ها نسبت به هوش مصنوعی در مقایسه با سال گذشته افزایش یافته است. به طوری که 37 درصد از پاسخ‌دهندگان ابراز نگرانی (در مقایسه با 32٪ در سال 2023)، 28 درصد احساس اضطراب (در مقایسه با 23٪ در سال 2023) و 23 درصد احساس ترس از این فناوری نموده‌اند (در مقایسه با 19٪ در سال 2023).

در مقابل، در سطح سازمانی و تجاری، پذیرش هوش مصنوعی به عنوان عاملی کلیدی برای موفقیت کسب‌وکارها به صورت گسترده‌ای پذیرفته شده است. بر اساس گزارش شرکت UST سال 2024، 93 درصد از شرکت‌های بزرگ مورد بررسی، هوش مصنوعی را برای دستیابی به اهداف تجاری خود ضروری می‌دانند. با این حال، رهبران سازمان‌ها به خوبی آگاهند که گسترش هوش مصنوعی علاوه بر مزایای فراوانی همچون افزایش بهره‌وری و کارایی، چالش‌هایی جدی از جمله حفظ حریم خصوصی داده‌ها، امنیت سایبری و مسائل اخلاقی را نیز به همراه دارد.

اخلاق هوش مصنوعی یا هوش مصنوعی اخلاقی | آینده پایدار با توسعه فناوری‌های مسئولانه

12 مزایای هوش مصنوعی

از تقریباً همه نظرها، هوش مصنوعی با مزایا و معایبی همراه است که افراد و سازمان‌ها به یکسان باید آنها را درک کنند تا مزایای این فناوری را به حداکثر برسانند و در عین حال اثرات منفی آن را کاهش دهند.

همان‌طور که پژوهش‌ها نشان می‌دهند، هوش مصنوعی به عنوان یک فناوری نوظهور، طیف گسترده‌ای از فرصت‌ها و چالش‌ها را پیش روی جوامع بشری قرار داده است. این فناوری پیچیده، با وجود مزایای قابل توجهی که در زمینه‌های مختلف ارائه می‌دهد، با چالش‌هایی نیز همراه است. در واقع، هوش مصنوعی را می‌توان پدیده‌ای دوگانه دانست که همزمان فرصت‌های جدیدی را ایجاد می‌کند و هم تهدیداتی را به همراه دارد. مزایای هوش مصنوعی شامل موارد زیر است:

1. دسترسی شبانه روزی

یکی از بارزترین مزیت‌های هوش مصنوعی، قابلیت دسترسی ۲۴ ساعته و ۷ روز هفته به آن است. این ویژگی، هوش مصنوعی را از دیگر فناوری‌های رایانه‌ای متمایز می‌سازد. اگرچه سیستم‌های رایانه‌ای سنتی نیز قادر به عملکرد شبانه‌روزی هستند، اما وابستگی آن‌ها به دخالت انسانی برای نظارت و کنترل، محدودیت‌هایی را در بهره‌برداری مداوم از آن‌ها ایجاد می‌کند. در مقابل، هوش مصنوعی با توانایی اتخاذ تصمیمات و اجرای اقدامات مستقل، امکان فعالیت پیوسته و بی‌وقفه را فراهم آورده و بدین ترتیب، سطح جدیدی از بهره‌وری و کارایی را در فرآیندهای مختلف، به ویژه در حوزه کسب‌وکار، رقم زده است.

2. مقیاس‌پذیری

از دیگر ویژگی‌های متمایز هوش مصنوعی، قابلیت مقیاس‌پذیری تقریباً نامحدود آن است. این بدان معناست که هوش مصنوعی می‌تواند با حجم عظیمی از داده‌ها و وظایف پیچیده، به صورت همزمان و بدون کاهش کارایی، مقابله کند. این قابلیت، هوش مصنوعی را به ابزاری قدرتمند برای سازمان‌ها تبدیل کرده است که به دنبال افزایش بهره‌وری و گسترش عملیات خود هستند. همان‌طور که سث ایرلی (Seth Earley)، بنیان‌گذار و مدیرعامل شرکت Earley Information Systems، و نویسنده کتاب “The AI-Powered Enterprise” بیان می‌کند، هوش مصنوعی مرزهای مقیاس‌پذیری را جابه‌جا کرده و به سازمان‌ها اجازه می‌دهد تا به اهداف بلندمدت خود دست یابند.

مقیاس‌پذیری هوش مصنوعی در کاربردهای مختلف به وضوح قابل مشاهده است. به عنوان مثال، در صنعت تجارت الکترونیک، هوش مصنوعی قادر است توصیه‌های شخصی‌سازی شده را برای صدها هزار مشتری به طور همزمان تولید کند. در حالی که ارائه چنین توصیه‌هایی به صورت دستی برای هر مشتری، نیازمند صرف زمان و نیروی انسانی قابل توجهی است، هوش مصنوعی با تحلیل داده‌های عظیم مشتریان، به سرعت و دقت این کار را انجام می‌دهد. به طور مشابه، در صنعت مالی، هوش مصنوعی برای پردازش میلیون‌ها تراکنش و تشخیص کلاهبرداری در زمان واقعی به کار گرفته می‌شود. این سطح از مقیاس‌پذیری، امکان نظارت دقیق بر فعالیت‌های مالی و کاهش ریسک را فراهم می‌آورد.

3. بهبود دقت و کاهش میزان خطا

یکی دیگر از مزایای برجسته هوش مصنوعی نسبت به انسان، دقت و کاهش خطای قابل‌توجه آن است. سیستم‌های هوش مصنوعی، برخلاف انسان‌ها، از خستگی، حواس‌پرتی و تأثیرات عوامل عاطفی مصون هستند. این سیستم‌ها قادرند حجم عظیمی از داده‌ها را پردازش کرده و با استفاده از الگوریتم‌های دقیق، تصمیم‌گیری‌های عینی و قابل‌اعتمادی ارائه دهند. به عبارت دیگر، احتمال وقوع خطا در خروجی‌های هوش مصنوعی، به مراتب کمتر از سیستم‌های مبتنی بر انسان است.

اورلا دی (Orla Day)، مدیر ارشد فناوری اطلاعات شرکت Skillsoft، با تأکید بر این نکته که هوش مصنوعی از تعصبات و محدودیت‌های انسانی رهاست، بر دقت بالای نتایج حاصل از آن تأکید می‌کند. این امر نشان می‌دهد که هوش مصنوعی می‌تواند به عنوان ابزاری قدرتمند برای دستیابی به نتایج دقیق و عینی در حوزه‌های مختلف مورد استفاده قرار گیرد.

با این حال، برای دستیابی به چنین سطحی از دقت، رعایت برخی پیش‌نیازها ضروری است. در وهله اول، مدل‌های هوش مصنوعی باید بر اساس الگوریتم‌های قوی و بدون تعصب طراحی شوند. همچنین، آموزش این مدل‌ها بر روی داده‌های با کیفیت و حجم کافی، از اهمیت بالایی برخوردار است. علاوه بر این، نظارت مستمر بر عملکرد مدل‌ها، برای جلوگیری از انحراف آن‌ها از مسیر مورد نظر، امری حیاتی است.

4. افزایش ایمنی

هوش مصنوعی برای نظارت در زمان واقعی و تشخیص خطر استفاده می‌شود. این فناوری می‌تواند با نظارت مستمر بر سیستم‌ها و فرآیندها، خطرات احتمالی را شناسایی کند. برای مثال، می‌توان هوش مصنوعی را آموزش داد تا رفتارهای طبیعی و غیرطبیعی ماشین‌آلات و انسان‌ها را تشخیص دهد. هرگونه انحراف از حالت عادی که نشان‌دهنده خطر باشد، توسط هوش مصنوعی شناسایی و گزارش می‌شود. به این ترتیب، هوش مصنوعی می‌تواند در صنایع مختلف و در موقعیت‌های گوناگون، ایمنی را بهبود بخشد.

مثالی واضح از کاربرد هوش مصنوعی در افزایش ایمنی، خودروهای هوشمند است. این خودروها با استفاده از هوش مصنوعی، می‌توانند راننده را در صورت کاهش هوشیاری یا انحراف از مسیر، هشدار دهند. همچنین، در صنعت تولید، هوش مصنوعی می‌تواند برای توقف خودکار ماشین‌آلات خطرناک در صورت نزدیک شدن کارگران به مناطق ممنوعه استفاده شود. علاوه بر این، در موقعیت‌های پرخطر مانند خنثی‌سازی بمب یا ورود به ساختمان‌های ناپایدار، ربات‌های مجهز به هوش مصنوعی می‌توانند جایگزین انسان‌ها شده و خطر جانی برای افراد را کاهش دهند.

5. انجام کارهای پیش پا افتاده و تکراری

یکی دیگر از مزایای قابل توجه هوش مصنوعی، توانایی آن در انجام وظایف تکراری و خسته‌کننده است. این کار به انسان‌ها اجازه می‌دهد تا بر کارهای پیچیده‌تر و خلاقانه‌تری تمرکز کنند. با استفاده از هوش مصنوعی، می‌توان بسیاری از کارهای روزمره و تکراری را به ماشین‌ها سپرد. برای مثال، جاروبرقی‌های رباتیک می‌توانند کار نظافت منزل را انجام دهند و سیستم‌های هوشمند می‌توانند وظایف جمع‌آوری و پردازش داده‌ها را در محیط‌های کاری به صورت خودکار انجام دهند.

با سپردن کارهای تکراری به هوش مصنوعی، انسان‌ها می‌توانند زمان بیشتری را به فعالیت‌هایی اختصاص دهند که نیازمند تفکر، خلاقیت و مهارت‌های اجتماعی هستند. این امر نه تنها به افزایش بهره‌وری کمک می‌کند، بلکه به بهبود کیفیت زندگی افراد نیز منجر می‌شود. در واقع، هوش مصنوعی با آزادسازی انسان‌ها از انجام کارهای تکراری، به آن‌ها فرصت می‌دهد تا به پتانسیل‌های واقعی خود دست پیدا کنند.

6. بهبود تجربیات انسانی

یکی دیگر از مزایای مهم هوش مصنوعی، بهبود تجربه کاربران است. هوش مصنوعی با تحلیل حجم عظیمی از داده‌ها، می‌تواند الگوهای رفتاری و ترجیحات افراد را شناسایی کند. این قابلیت، به سازمان‌ها اجازه می‌دهد تا خدمات و محصولات خود را به صورت شخصی‌سازی شده به مشتریان ارائه دهند. به عنوان مثال، شرکت‌های آموزشی مانند Skillsoft از هوش مصنوعی برای ارائه محتوای آموزشی متناسب با نیازهای هر فرد استفاده می‌کنند. این امر باعث می‌شود تا یادگیری برای افراد بسیار موثرتر و جذاب‌تر شود. این روند تنها به حوزه آموزش محدود نمی‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که بسیاری از سازمان‌ها از هوش مصنوعی برای بهبود تجربه کاربران و کارمندان خود استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، یک نظرسنجی نشان داده است که بیش از 90 درصد از مدیران ارشد معتقدند هوش مصنوعی می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا تجربه دیجیتالی بهتری را برای کارمندان و مشتریان خود فراهم کنند.

مقدمه‌ای بر انواع مدل‌های یادگیری ماشین

7. تصمیم گیری بی طرفانه

هوش مصنوعی با اتکا بر داده‌ها و محاسبات دقیق، می‌تواند تصمیم‌گیری‌های عینی‌تر و بی‌طرفانه‌تری نسبت به انسان‌ها داشته باشد. به عبارت دیگر، هوش مصنوعی احساسات، حدس و گمان‌ها و تجربیات شخصی را که ممکن است بر تصمیم‌گیری انسان تأثیر بگذارند، کنار می‌گذارد. به جای آن، هوش مصنوعی با تحلیل داده‌ها و استفاده از الگوریتم‌های ریاضی، بهترین راه حل را پیدا می‌کند. این امر به طور تئوری می‌تواند باعث کاهش تعصبات انسانی در تصمیم‌گیری شود. البته، به شرط آنکه داده‌ها و الگوریتم‌هایی که به هوش مصنوعی داده می‌شود، عاری از هرگونه تعصب باشند. با این حال، حتی با وجود تمام مزایای هوش مصنوعی، باید توجه داشت که این سیستم‌ها نیز کامل نیستند. گاهی اوقات هوش مصنوعی ممکن است نتایج نادرستی ارائه دهد یا اطلاعاتی را به عنوان واقعیت مطرح کند که در واقع وجود ندارد. این پدیده، که به آن توهم هوش مصنوعی گفته می‌شود، نشان می‌دهد که هوش مصنوعی نیز مانند انسان‌ها، می‌تواند اشتباه کند.

8. فقدان احساسات و قضاوت

یکی از ویژگی‌های مهم هوش مصنوعی که آن را از انسان متمایز می‌کند، فقدان احساسات و قضاوت‌های شخصی است. این ویژگی، هوش مصنوعی را به ابزاری بسیار مفید در بسیاری از زمینه‌ها تبدیل کرده است. به عنوان مثال، چت‌بات‌های مبتنی بر هوش مصنوعی که برای ارائه خدمات به مشتریان طراحی شده‌اند، در برخورد با مشتریان ناراضی، هیچ‌گونه احساساتی از خود نشان نمی‌دهند و با آن‌ها به طور منطقی و بدون قضاوت برخورد می‌کنند. این ویژگی باعث می‌شود که مشتریان راحت‌تر بتوانند مشکلات خود را با چت‌بات‌ها در میان بگذارند و پاسخ مناسب خود را دریافت کنند.

تحقیقات نشان داده است که افراد، به ویژه دانش‌آموزان، ترجیح می‌دهند سوالات خود را در مورد موضوعات مختلف از چت‌بات‌ها بپرسند تا از انسان‌ها. دلیل این امر آن است که دانش‌آموزان نگران هستند که اگر سوالی احمقانه بپرسند، مورد قضاوت قرار بگیرند. اما با هوش مصنوعی، چنین نگرانی‌ای وجود ندارد. زیرا هوش مصنوعی به سادگی به سوالات پاسخ می‌دهد و هیچ‌گونه قضاوت ارزشی در مورد فرد پرسش‌کننده ندارد. این ویژگی باعث می‌شود تا افراد راحت‌تر با هوش مصنوعی ارتباط برقرار کنند.

9. نوآوری

هوش مصنوعی نقش بسیار مهمی در پیشرفت صنایع مختلف ایفا می‌کند. به عنوان مثال، هوش مصنوعی در بهبود عملکرد زنجیره تأمین بسیار مؤثر بوده است. علاوه بر این، انتظار می‌رود که هوش مصنوعی در آینده نیز به عنوان محرکی برای نوآوری‌های جدید عمل کند.

همانطور که جانسون اشاره می‌کند، هوش مصنوعی یک تحول بزرگ در صنایع مختلف ایجاد کرده است. یکی از مثال‌های بارز کاربرد هوش مصنوعی، استفاده از آن در حوزه پزشکی و داروسازی است. با کمک هوش مصنوعی، می‌توان درمان‌های شخصی‌سازی شده و بسیار مؤثرتری را برای بیماران ارائه کرد.

10. بهبود کارایی و بهره وری

یکی از مهم‌ترین مزایای هوش مصنوعی، افزایش بهره‌وری و کارایی در افراد و سازمان‌ها است. ابزارهای هوش مصنوعی مانند ChatGPT و دستیاران نرم‌افزاری مبتنی بر هوش مصنوعی مانند Copilot مایکروسافت، بسیاری از کارهای روزمره را خودکار کرده و زمان زیادی را برای کاربران آزاد می‌کنند. به عنوان مثال، برنامه‌نویسان می‌توانند از هوش مصنوعی برای تولید بخش بزرگی از کدهای برنامه‌نویسی استفاده کنند و سپس با اعمال تغییرات جزئی، محصول نهایی را بهینه کنند.

همانطور که ارناب بوسی(َArnab Bose)، مدیر ارشد علمی UST AlphaAI بیان می‌کند، هوش مصنوعی به جای جایگزینی انسان‌ها، به آن‌ها کمک می‌کند تا کارآمدتر و مؤثرتر باشند. در واقع، هوش مصنوعی به عنوان ابزاری قدرتمند برای تقویت توانایی‌های انسان عمل می‌کند. به این ترتیب، انسان‌ها می‌توانند بر روی کارهای خلاقانه‌تر و پیچیده‌تری تمرکز کنند که نیازمند تفکر و تصمیم‌گیری انسانی است.

11. دموکراتیزه کردن دانش

یکی از مهم‌ترین مزایای هوش مصنوعی، دموکراتیزه کردن دانش است. به عبارت دیگر، هوش مصنوعی به افراد بیشتری امکان می‌دهد تا به اطلاعات و دانش تخصصی دسترسی پیدا کنند. در گذشته، برخی از اطلاعات تنها در اختیار متخصصان خاصی بود، اما امروزه با کمک هوش مصنوعی، افراد عادی نیز می‌توانند به راحتی به این اطلاعات دست پیدا کنند و از آن‌ها استفاده کنند.

حوزه برنامه‌نویسی نیز از مزایای هوش مصنوعی بی‌نصیب نمانده است. ابزارهای هوش مصنوعی به افراد کمک می‌کنند تا به راحتی کدهای برنامه‌نویسی را بنویسند و حتی افرادی که دانش تخصصی در زمینه برنامه‌نویسی ندارند، می‌توانند با استفاده از این ابزارها نرم‌افزارهای ساده ایجاد کنند. علاوه بر این، سازمان‌ها می‌توانند از هوش مصنوعی برای مدیریت و سازماندهی دانش سازمانی خود استفاده کنند. به این ترتیب، اطلاعات و دانش کارکنان مختلف در یک سیستم مرکزی جمع‌آوری شده و در صورت نیاز، در اختیار سایر افراد قرار می‌گیرد.

زبان برنامه نویسی پایتون : مقدمه‌ای بر کدنویسی در Python

12. دسترسی گسترده به تخصص

امروزه، هوش مصنوعی توانایی انجام کارهای پیچیده و تخصصی را پیدا کرده است. این بدان معناست که افراد و کسب‌وکارهای کوچک نیز می‌توانند به راحتی به خدمات تخصصی مانند مشاوره‌های تجاری، حقوقی و حسابداری دسترسی پیدا کنند. در گذشته، دسترسی به این نوع خدمات بسیار گران و دور از دسترس بود. اما امروزه، با کمک هوش مصنوعی، حتی کسب‌وکارهای کوچک نیز می‌توانند از این خدمات بهره‌مند شوند و به همین دلیل، کیفیت خدمات خود را بهبود بخشند. به عبارت دیگر، هوش مصنوعی به کسب‌وکارهای کوچک کمک می‌کند تا با شرکت‌های بزرگ رقابت کنند.

12 معایب هوش مصنوعی

اریک جانسون (Eric Johnson)، مدیر فناوری و تجربه در شرکت خدمات دیجیتال وست مونرو (West Monroe)، گفت: استفاده از هوش مصنوعی به نفع ما بستگی به شناخت خطرات اصلی این فناوری دارد.

جانسون گفت: “هوش مصنوعی چشم‌اندازی است که هم فرصت‌های بزرگ و هم ریسک‌های بزرگی را در خود جای داده است و این مربوط به توانایی یک سازمان در بهره‌برداری از این ابزارها نه تنها از منظر اجرای فنی بلکه از منظر کاربر و مدیریتِ تغییر است.”

معایب هوش مصنوعی عبارتند از:

1. فقدان خلاقیت

هوش مصنوعی اگرچه توانایی تولید آثار هنری، کدهای کامپیوتری و سایر خروجی‌های خلاقانه را دارد، اما فاقد خلاقیت واقعی است. هوش مصنوعی تنها بر اساس الگوریتم‌ها و داده‌هایی که به آن آموزش داده شده است، عمل می‌کند و قادر به تفکر خلاقانه و نوآورانه نیست. به عبارت دیگر، هوش مصنوعی تنها می‌تواند پیش‌بینی‌هایی را انجام دهد که بر اساس اطلاعات قبلی آن است.

۱۰ ابزار رایگان تولید عکس با هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۴

همان‌طور که ایرلی اشاره می‌کند، خروجی‌های هوش مصنوعی اغلب فاقد اصالت و شخصیت هستند. آثار هنری تولید شده توسط هوش مصنوعی، اغلب تقلیدی از آثار هنری موجود بوده و فاقد هرگونه بیان شخصی هستند. این در حالی است که انسان‌ها قادر به خلق آثار هنری اصیل و بدیع هستند که بیانگر احساسات، تجربیات و دیدگاه‌های منحصر به فرد آن‌ها است.

2. فقدان همدلی

هوش مصنوعی را می‌توان طوری برنامه‌ریزی کرد که احساسات انسانی مانند ناراحتی را تشخیص دهد. اما به یاد داشته باشید که ماشین‌ها نمی‌توانند احساس کنند یا با انسان‌ها همدلی کنند. انسان‌ها به دلیل توانایی همدلی، یعنی درک احساسات دیگران، برتری قابل توجهی نسبت به ماشین‌ها دارند. این توانایی، به ویژه در محیط‌های کاری، بسیار ارزشمند است.

همان‌طور که کیم اشاره می‌کند، هوش مصنوعی به دلیل ماهیت ماشینی خود، قادر به برقراری ارتباطات عمیق و انسانی نیست. در نتیجه، هوش مصنوعی نمی‌تواند احساس همدلی یا درک واقعی از دیگران داشته باشد. این محدودیت، یکی از تفاوت‌های اساسی بین انسان و ماشین است.

3. کاهش مهارت در انسان

یکی از نگرانی‌های جدی در مورد گسترش هوش مصنوعی، کاهش مهارت‌های انسانی است. اگرچه هوش مصنوعی می‌تواند بسیاری از کارهای تکراری و خسته‌کننده را انجام دهد و به ما زمان بیشتری برای کارهای خلاقانه بدهد، اما برخی معتقدند که اتکای بیش از حد به هوش مصنوعی می‌تواند منجر به از دست دادن مهارت‌های مهم شود. به عنوان مثال، اگر همیشه از سیستم‌های ناوبری استفاده کنیم، ممکن است توانایی پیدا کردن راه خود را بدون کمک این سیستم‌ها از دست بدهیم.

این موضوع تنها به مهارت‌های ناوبری محدود نمی‌شود. هر مهارت ساده‌ای که به طور مداوم توسط هوش مصنوعی انجام شود، می‌تواند در درازمدت باعث کاهش توانایی ما در انجام آن کار شود. این مسئله به ویژه در محیط‌های کاری اهمیت دارد. زمانی که افراد وظایف ساده را به هوش مصنوعی واگذار می‌کنند، ممکن است درک درستی از فرآیندهای کلی کار پیدا نکنند و در نتیجه، توانایی حل مشکلات پیچیده را از دست بدهند.

یکی دیگر از نگرانی‌ها این است که اگر هوش مصنوعی در انجام وظایف خود با مشکل مواجه شود، افرادی که به آن وابسته شده‌اند، ممکن است توانایی حل آن مشکل را نداشته باشند. به عبارت دیگر، اگر ما به طور کامل به هوش مصنوعی اعتماد کنیم و خودمان را برای انجام کارها آماده نکنیم، در صورت بروز هرگونه اختلال در سیستم هوش مصنوعی، با مشکلات جدی مواجه خواهیم شد.

4. افزایش تنبلی در انسان‌ها و کاهش بهره وری

یکی از نگرانی‌های جدی در مورد گسترش هوش مصنوعی، افزایش تنبلی در انسان‌هاست. برخی معتقدند که افراد به دلیل وجود هوش مصنوعی ممکن است به انجام کارها به صورت دستی و با دقت کافی تمایلی نداشته باشند و به نتایج ارائه شده توسط هوش مصنوعی به طور کامل اعتماد کنند. این موضوع می‌تواند منجر به کاهش بهره‌وری و کیفیت کار شود.

ایرلی، کارشناس این حوزه، معتقد است که استفاده نادرست از هوش مصنوعی می‌تواند حتی منجر به کاهش بهره‌وری شود. او توضیح می‌دهد که گاهی اوقات نتایج تولید شده توسط هوش مصنوعی مولد به ویژه مدل‌های زبانی بزرگ (LLM)، نیاز به بررسی و ویرایش دقیق دارند. این فرآیند ممکن است زمان‌برتر از انجام کار به صورت دستی باشد، به خصوص اگر هوش مصنوعی برای انجام آن کار مناسب نباشد.

ایرلی همچنین به این نکته اشاره می‌کند که بسیاری از افراد تمایل دارند از هوش مصنوعی به صورت بیش از حد و یا نادرست استفاده کنند. این سوءاستفاده از هوش مصنوعی نه تنها باعث کاهش بهره‌وری می‌شود، بلکه می‌تواند نتایج نادرست و گمراه‌کننده‌ای را نیز به همراه داشته باشد.

5. از دست دادن شغل و جابجایی

مطالعات اخیر نشان می‌دهد که هوش مصنوعی می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر بازار کار داشته باشد. طبق گزارش سال 2024 با عنوان “رهبری در دوران اختلال بزرگ” از شرکت جهانی استعدادیابی Adecco Group مستقر در سوئیس، بیش از ۴۰ درصد از 2000 مدیر ارشد اجرایی معتقدند که در پنج سال آینده، به دلیل پیشرفت هوش مصنوعی، به نیروی کار کمتری نیاز خواهند داشت. همچنین، تنها 46% از این مدیران اعلام کرده‌اند که قصد دارند کارمندانی را که به دلیل اتوماسیون، شغل خود را از دست می‌دهند، در مشاغل جدیدی به کار گیرند.

آیا هوش مصنوعی واقعاً شغل ما را خواهد دزدید؟

یک مطالعه دیگر در آوریل 2023 از تحقیقات Goldman Sachs نشان می‌دهد که هوش مصنوعی می‌تواند معادل 300 میلیون شغل تمام وقت را در معرض اتوماسیون قرار دهد.” نویسندگان همچنین تخمین زدند که “تقریباً دو سوم مشاغل آمریکا تا حدی در معرض اتوماسیون توسط هوش مصنوعی قرار دارند.”

اما این پایان ماجرا نیست. کارشناسان معتقدند که هوش مصنوعی در کنار اینکه می‌تواند باعث از بین رفتن برخی مشاغل شود، می‌تواند فرصت‌های شغلی جدیدی را نیز ایجاد کند. با این حال، برای اینکه بتوانیم از این فرصت‌ها بهره‌مند شویم، باید مهارت‌های خود را ارتقا دهیم و یاد بگیریم که چگونه از هوش مصنوعی به عنوان ابزاری برای بهبود عملکرد خود استفاده کنیم. به عبارت دیگر، باید یاد بگیریم که چگونه با هوش مصنوعی همکاری کنیم نه اینکه با آن رقابت کنیم.

پرامپت نویسی : چگونه هوش مصنوعی را به برده‌ی خود تبدیل کنیم!

6. نقض اخلاقی و حریم خصوصی

با گسترش استفاده از هوش مصنوعی، نگرانی‌ها درباره نقض حریم شخصی و مسائل اخلاقی نیز افزایش یافته است. این فناوری جدید چالش‌های اخلاقی پیچیده‌ای را به همراه دارد که باید به دقت مورد بررسی قرار گیرند.

یکی از این چالش‌ها، وجود تعصبات در سیستم‌های هوش مصنوعی است. این تعصبات می‌توانند منجر به تصمیم‌گیری‌های ناعادلانه و تبعیض‌آمیز شوند. علاوه بر این، بسیاری از سیستم‌های هوش مصنوعی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که نحوه عملکرد دقیق آن‌ها قابل توضیح نیست. این عدم شفافیت می‌تواند منجر به کاهش اعتماد به این سیستم‌ها شود.

شبکه عصبی مصنوعی چیست؟ معرفی کاربردها و انواع آن

نگرانی دیگر، حفاظت از داده‌های حساس در عصر هوش مصنوعی است. استفاده از داده‌ها برای آموزش مدل‌های هوش مصنوعی می‌تواند منجر به افشای اطلاعات شخصی و محرمانه شود. این مسئله، به ویژه در مواردی که قوانین و مقررات حفاظت از داده‌ها رعایت نشود، می‌تواند پیامدهای جدی داشته باشد.

هوش مصنوعی اپل : تلفیق نوآوری و حفظ حریم خصوصی در کنفرانس WWDC 2024

7. نیازهای بالای انرژی و سؤالات مربوط به پایداری

هوش مصنوعی به مقدار بسیار زیادی انرژی نیاز دارد. این نیاز به انرژی به دلیل پیچیدگی محاسباتی است که این سیستم‌ها انجام می‌دهند. مجمع جهانی اقتصاد در گزارشی در سال 2024 نشان می‌دهد که سیستم‌های هوش مصنوعی، به ویژه سیستم‌های مولد، انرژی بسیار بیشتری نسبت به نرم‌افزارهای معمولی مصرف می‌کنند (حدود 33 برابر انرژی بیشتر). این موضوع نگرانی‌هایی را در مورد تأثیر محیط زیستی هوش مصنوعی ایجاد کرده است.

اگرچه هوش مصنوعی می‌تواند در توسعه راهکارهای پایدار به ما کمک کند، اما مصرف بالای انرژی آن می‌تواند این تلاش‌ها را تحت‌الشعاع قرار دهد. به عبارت دیگر، در حالی که هوش مصنوعی می‌تواند به ما کمک کند تا انرژی کمتری مصرف کنیم، اما خود این فناوری نیز به انرژی زیادی نیاز دارد. این تناقض، یکی از چالش‌های اصلی در توسعه و استفاده از هوش مصنوعی است.

8. عدم دقت

همانطور که بوز (Bose) اشاره می‌کند، هوش مصنوعی نیز مانند هر ابزار دیگری، می‌تواند دچار خطا شود. در واقع، ماهیت هوش مصنوعی به گونه‌ای است که بر اساس احتمال و آمار عمل می‌کند. به عبارت دیگر، هوش مصنوعی با تحلیل حجم عظیمی از داده‌ها، بهترین پاسخ ممکن را ارائه می‌دهد اما تضمینی برای درست بودن کامل آن وجود ندارد. اگرچه احتمال خطا در هوش مصنوعی بسیار کم است، اما به صفر نمی‌رسد.

9. خطرات پیش بینی نشده ناشی از نقص‌های هوش مصنوعی

یکی از نگرانی‌های جدی در مورد استفاده از هوش مصنوعی، بروز خطرات غیرمنتظره‌ای است که ممکن است در نتیجه نقص‌های این فناوری ایجاد شوند. یکی از رایج‌ترین این خطرات، تولید نتایج نادرست و اطلاعات غلط توسط هوش مصنوعی است. این مسئله، که به آن توهمات هوش مصنوعی نیز گفته می‌شود، می‌تواند عواقب جدی به دنبال داشته باشد.

نمونه بارز این مشکل، اتفاقی بود که در سال ۲۰۲۳ برای یک وکیل نیویورکی رخ داد. این وکیل با استفاده از ChatGPT برای تهیه اسناد حقوقی، به طور ناخواسته به پرونده‌های ساختگی و خیالی ارجاع داده بود. این اشتباه بزرگ نشان می‌دهد که حتی افراد متخصص نیز ممکن است به اشتباهات فاحش هوش مصنوعی اعتماد کنند و در نتیجه با مشکلات جدی مواجه شوند.

معرفی GPT-4o : نقطه عطف انسان و ChatGPT

10. خطرات در مقیاس بزرگتر

تمام سازمان‌ها در طول تاریخ با انواع مختلفی از خطرات مواجه بوده‌اند. اما با ظهور هوش مصنوعی و توانایی آن برای انجام حجم عظیمی از کارها به صورت خودکار و در زمان بسیار کوتاه، این خطرات به شکل قابل توجهی افزایش یافته‌اند. یک خطای کوچک در الگوریتم یا داده‌های ورودی هوش مصنوعی می‌تواند به سرعت بزرگ شده و عواقب جدی به دنبال داشته باشد.

همانطور که کالوینو (Calvino) اشاره می‌کند، ماهیت خطرات تغییر نکرده است، اما ابعاد و گستردگی آن‌ها به طور چشمگیری افزایش یافته است. به عبارت دیگر، هوش مصنوعی می‌تواند خطرات موجود را در مقیاسی بسیار بزرگ‌تر و با سرعت بیشتری گسترش دهد.

11. دیپ فیک‌ها و سایر فعالیت‌های تقلبی

یکی از نگرانی‌های جدی در مورد هوش مصنوعی، استفاده سوء از آن برای انجام فعالیت‌های مجرمانه است. هکرها و افراد سودجو از هوش مصنوعی برای ایجاد انواع مختلفی از تقلب‌ها و کلاهبرداری‌ها استفاده می‌کنند. آن‌ها با استفاده از این فناوری، ایمیل‌های فیشینگ بسیار دقیق و باورپذیر ایجاد می‌کنند، هویت افراد را جعل می‌کنند و حتی محتوای صوتی و تصویری جعلی (دیپ فیک) تولید می‌کنند که تشخیص آن‌ها از واقعیت بسیار دشوار است.

این نوع از فعالیت‌های مجرمانه، تهدید جدی برای امنیت افراد و سازمان‌ها به شمار می‌رود. زمانی که افراد نتوانند محتوای واقعی را از محتوای جعلی تشخیص دهند، امکان سوءاستفاده از آن‌ها برای اهداف مختلف افزایش می‌یابد.

12. توزیع نابرابر منافع به جامعه

اگرچه بسیاری از کارشناسان معتقدند که مزایای هوش مصنوعی بر مشکلات آن غلبه خواهد کرد، اما ایرلی این دیدگاه را به چالش می‌کشد. او معتقد است که توزیع مزایای هوش مصنوعی در جامعه به صورت یکسان نخواهد بود و برخی از افراد بیش از دیگران از این فناوری متضرر خواهند شد.

ایرلی با بیان اینکه هوش مصنوعی در بسیاری از زمینه‌ها پیشرفت‌هایی را به همراه خواهد آورد، تأکید می‌کند که این پیشرفت‌ها به صورت برابر در اختیار همه افراد قرار نخواهد گرفت. به عبارت دیگر، در حالی که هوش مصنوعی می‌تواند به بهبود زندگی بسیاری از افراد کمک کند، اما در عین حال می‌تواند منجر به افزایش نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی نیز شود.

نمونه‌هایی از موارد استفاده خوب هوش مصنوعی

هوش مصنوعی تحولات شگرفی در حوزه‌های مختلف زندگی انسان ایجاد کرده است. کاربردهای مثبت و سودمند هوش مصنوعی بسیار متنوع است و در ادامه این مقاله به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌شود.

• یکی از کاربردهای ارزشمند هوش مصنوعی، در حوزه آموزش است. به عنوان مثال، در سال 2024 سازمان آموزشی غیرانتفاعی آکادمی خان (Khan Academy)، دستیار هوش مصنوعی خانمیگو (Khanmigo) را به صورت رایگان در اختیار معلمان آمریکایی قرار داده است. این دستیار هوشمند به معلمان کمک می‌کند تا زمان کمتری را صرف کارهای روتین مانند تهیه سوالات آزمون و راهنماهای ارزیابی کنند و در عوض، تمرکز خود را بر روی آموزش و تعامل با دانش‌آموزان بگذارند.
• صنعت خودروسازی نیز از دستاوردهای هوش مصنوعی بهره‌مند شده است. خودروهای مدرن به سیستم‌های هوش مصنوعی مجهز شده‌اند که به رانندگان در حفظ ایمنی کمک می‌کنند. این سیستم‌ها با نظارت بر محیط اطراف خودرو، نقاط کور را شناسایی کرده، راننده را از کاهش تمرکز آگاه می‌کنند و در صورت لزوم، به صورت خودکار ترمز خودرو را فعال می‌کنند تا از وقوع تصادفات جلوگیری شود.
• کاربرد دیگر هوش مصنوعی در حوزه پزشکی است. محققان سوئیسی در سال 2023 با استفاده از هوش مصنوعی توانسته‌اند به فردی که به مدت ۱۲ سال فلج بوده، کمک کنند تا دوباره راه برود. این دستاورد نشان می‌دهد که هوش مصنوعی می‌تواند نقش بسیار مهمی در درمان بیماری‌ها و بهبود کیفیت زندگی انسان‌ها ایفا کند.

نمونه‌هایی از موارد استفاده نادرست هوش مصنوعی

هوش مصنوعی به خودی خود نه خوب است و نه بد. اما نحوه استفاده از آن می‌تواند پیامدهای مثبت یا منفی داشته باشد. متاسفانه، در برخی موارد، از هوش مصنوعی برای اهداف مخرب استفاده می‌شود. مثال‌های متعددی وجود دارد که نشان می‌دهد چگونه این فناوری قدرتمند می‌تواند به ابزاری برای کلاهبرداری و فریب تبدیل شود.

• یکی از نمونه‌های بارز سوءاستفاده از هوش مصنوعی، کلاهبرداری‌های مالی است. در یکی از این موارد، کلاهبرداران با استفاده از هوش مصنوعی، هویت مدیر مالی یک شرکت را جعل کردند و با ایجاد یک ویدیوی بسیار واقع‌گرایانه، کارمند مالی شرکت را فریب دادند تا مبلغ هنگفتی (25 میلیون دلار) را به حساب آن‌ها واریز کند. این نمونه نشان می‌دهد که هوش مصنوعی می‌تواند برای ایجاد فریب‌هایی بسیار پیچیده و باورپذیر استفاده شود.
• خطاهای هوش مصنوعی نیز می‌تواند عواقب جدی داشته باشد. به عنوان مثال، در طول نمایش اولیه گوگل از چت‌بات مولد هوش مصنوعی خود به نام بارد – که اکنون به جمینای معروف است – بارد به اشتباه اعلام کرد که تلسکوپ جیمز وب “اولین تصاویر را از سیاره‌ای خارج از منظومه شمسی ما گرفته است.” در حالی که چنین تصاویری 16 سال قبل از پرتاب تلسکوپ وجود داشت. این اشتباه منجر به کاهش قابل توجه ارزش سهام شرکت گوگل شد (8 درصد معادل با 100 میلیارد دلار). این اتفاق نشان می‌دهد که حتی سیستم‌های هوش مصنوعی پیشرفته نیز ممکن است مرتکب اشتباهات بزرگی شوند که پیامدهای مالی و اعتباری قابل توجهی را به دنبال داشته باشد.
• در یک مورد دیگر، یک شرکت هواپیمایی کانادا به دلیل اطلاعات نادرستی که چت‌بات آن به یک مشتری ارائه کرده بود، محکوم شد و حدود 800 دلار خسارت به شاکی پرداخت کرد. این حکم نشان می‌دهد که شرکت‌ها مسئول اقدامات سیستم‌های هوش مصنوعی خود هستند و باید اطمینان حاصل کنند که این سیستم‌ها اطلاعات دقیق و صحیحی را ارائه می‌دهند.